F-16 faciası yaşanırken Türk fotoğrafçı da oradaydı! ‘En korktuğum şey başıma geldi’

Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – 28 Ağustos günü saat 19.25’te yaşanan kazada Polonya Hava Kuvvetleri’nin F-16 gösteri ekibine ait bir savaş uçağı Radom Hava Üssü’ne düştü. Gerçekleşen kazada “SLAB” lakaplı pilot Binbaşı Maciej Krakowian hayatını kaybetti. Kazaya ilişkin sosyal medyada yayınlanan görüntülerde art yakıcıları açık şekilde manevra yapmaya çalışan uçağın büyük bir süratle alçaldığı ve manevrasını tamamlamaya çalışırken yükselemeyerek yere çarptığı görülüyor. Yaşanan kaza, Polonya Hava Kuvvetleri’nin 2006 yılında envanterine F-16’ları almasının ardından yaşanan ilk F-16 kazası oldu. Kazanın ardından gösteriler iptal edilirken, seyircilere bilet ücretlerinin iade edileceği açıklandı. Yaşanan olaya ilişkin soruşturma sürerken, yetkililer ve provaları izlemek için alanda bulunan katılımcılar daha büyük bir facianın yaşanmamış olmasının teselli edici olduğunu ifade ediyor.

Kazanın yaşandığı saatlerde daha önce yurt içi ve yurt dışında birçok hava gösterisine katılmış olan Türk havacılık fotoğrafçısı ve araştırmacısı Cem Doğut da provaları izleyenler arasındaydı.

‘BİR ŞEY OLACAĞINI HİSSETTİM’

Yaşanan kazanın nedeninin arkasında birden fazla neden olabileceğini ifade eden Cem Doğut, pilotun provalar sırasında dalış hareketine çok alçaktan başladığını ifade ederek,“Bununla birlikte bu tarz gösterilerde ilk kez gördüğüm bir şekilde uçak aşağıya doğru dalış yaparken afterburner açık şekilde yani art yakıcıları açık şekilde uçağın süratini artırmıştı. Bu kadar alçak irtifada bu kadar keskin bir dönüş yaparken sürati düşürmeyi tercih edersiniz çünkü yüksek süratle dönüş yaptığınızda hem uçağı zorlamış oluyorsunuz hem de pilot olarak üzerinizdeki G kuvveti yükü artmış oluyor. İzlerken de beni en çok şaşırtan bu olmuştu” şeklinde konuştu.

Cem Doğut, düşen uçağın son anlarını fotoğrafladı

Uçağın kaza yaşanmadan önce uzun süre boyunca afterburner açık şekilde uçtuğunu belirten Doğut,“Prova uçuşlarının başladığı sırada güneş batmıştı ancak hava aydınlıktı. Işık az olduğu için afterburner açık şekilde uçmak güzel bir görüntü oluşturuyordu. Pilot muhtemelen bunu insanlara göstermek için neredeyse tüm gösteri boyunca yaklaşık 8 ila 10 dakika boyunca bu şekilde uçtu. Dalış esnasında da açık bıraktığı için riskli bir hareket olduğunu düşündüm. Bu manevranın sonucu da maalesef böyle bir kazayla sonuçlandı. Ben izlediğim onca hava gösterisi sırasında daha önce böyle bir an hiç görmemiştim” dedi.

Radom Hava Gösterileri’nin Orta Avrupa’nın en büyük havacılık etkinliklerinden biri olduğunu ve on binlerce ziyaretçiyi ağırladığını ifade eden Cem Doğut,“Kazanın sebeplerinden biri de Polonya’nın ev sahipliği yapması da olabilir. O gün provalar öğleden sonra başladı ve yabancı katılımcıların ardından son provayı Polonya Hava Kuvvetleri adına kazaya karışan bu uçak yapacaktı. Belki de ev sahibi olarak yabancı katılımcılardan daha iyisini yapmak için uçağı zorlarken böyle bir kaza yaşandı. Hayatını kaybeden pilot yakın tarihte Riyad’da yapılan gösterilerde ödül almış deneyimli bir pilot olarak biliniyordu. Ancak ev sahibi olmanın ve daha iyisini göstermenin yani ‘En iyisini biz yaparız’ çabası içindeyken böyle elim bir kaza yaşandı diye düşünüyorum” diyerek düşüncelerini paylaştı.

‘F-16’LARI UZUN YILLARDIR KULLANIYORLAR’

Polonya, geçmişte Sovyetler Birliği sınırları içinde bulunan bir ülke olması sebebiyle geçmişte elinde bulunan savaş uçaklarının çoğunluğunu Rus menşeli uçaklar oluşturuyordu. 1999 yılında NATO’ya katılmasının ardından ordusunu yenileyen Varşova, bu yenileme sürecinde hava gücünü de Batı menşeli uçaklarla donattı. Kazanın nedenlerinden birinin bu geçiş süreci olmadığını düşündüğünü söyleyen Doğut,“Polonya Hava Kuvvetleri çok köklü bir yapıdır. Benim kendi adıma sayacağım ilk 10 hava gücünden birisidir. İkinci Dünya Savaşı sırasında kendi ülkelerini kaybeden Polonyalı pilotlar İngiltere adına uçmuş ve büyük başarılara imza atmıştır yani iyi pilotlara sahiptir. Polonya’nın F-16 uçaklarını kullanmaya başlamasının üzerinden uzun bir süre geçti, yani bu kaza Doğu menşeli uçaklardan Batı menşeli uçaklara geçişin bir sonucu olamaz diye düşünüyorum. Uçakları yarı ömür modernizasyonuna sokacak kadar uzun süredir kullanıyorlar. Yani bununla alakalı bir durum yaşandığını düşünmüyorum”açıklamasını yaptı.

Gerçekleşen kazada “SLAB” lakaplı pilot Binbaşı Maciej Krakowian hayatını kaybetti.

“Şu an sebep pilotaj gibi durmasına rağmen kazaya sebep olayın sadece bu olup olmadığını bilemeyiz” vurgusunu yapan Doğut, sosyal medyada servis edilen videoda uçağın dönüşü tamamladığını ancak çökmeye devam ettiğine dikkat çekerek yaşanan kazaya ilişkin düşüncesini,“Yani son aşamada uçağın burnu havada yükselmeye çalışıyor ancak yer çekiminin de etkisiyle çökmeye devam ediyor. Benzeri bir durumu Kıbrıs’ta düzenlenen Teknofest’de bizim F-4 uçağımız yaşamıştı. Allah korudu ve bizim uçağımız bu tür bir olaya karışmadan yükseldi. Bu tarz bir durumda sınırları zorladığınız zaman siz uçağın burnunu yukarıya verseniz de uçak yer çekiminin de etkisiyle aşağı doğru gidiyor. Yeterli bir mesafe kalmadığı için de bu tarz bir kazaya neden olabiliyor” şeklinde özetledi.

‘KULEYLE KONUŞTUĞUNU DUYMADIK’

Kaza yaşanmadan önce hava üssündeki hava trafik kontrol kulesiyle uçak arasında bir konuşma olmadığını belirten Cem Doğut,“Biz Türk Hava Kuvvetleri’nden yani Solotürk ya da Türk Yıldızları’ndan örnek verecek olursak bu tarz gösterilerde aşağıda bir emniyet subayı olur ve bu kişi solo gösteri yapan ekiplerde genelde takımın ikinci pilotu olur. Uçuşu izler ve olası risklere karşı gösteri yapan pilotu uyarır. Bu durum bizde böyledir ama Polonya’daki sistemi bilmiyorum. Biz provalar yapıldığı için o sırada üssün içinde değildik ve dışarıdan izliyorduk. Yanımızda telsizleri dinleyen alıcılara sahip kişiler vardı ancak onlarda sadece kule ile uçak arasındaki iletişimi takip edebiliyordu. Askeri telsizlerde kripto olduğu için onları dinleyemiyorlardı. Bu sebeple en azından kulenin herhangi bir uyarıda bulunmadığını biliyorum”detayını verdi.

27 Temmuz 2002’deUkrayna’ya ait Su-27U, seyircilerin üzerine düşerek 77 kişinin ölümüne 543 kişinin yaralanmasına neden olmuştu.

“Eğer askeri kanallardan herhangi bir uyarı yapıldıysa da kaza çok kısa süre içinde olduğu için bir faydası olmadı” diyen Doğut, kaza anını,“Benim olduğum noktada uçak ağaçların arkasında dik bir şekilde dalınca bir şeyler olacağını hissettim. Ben ‘aman’ demeye kalmadan yanımdaki Polonyalı ‘Çok alçak, çok alçak’ diye bağırmaya başladı ve saniyeler sonra alevleri gördük. O noktada pilotun ne süresi ne de irtifası kalmıştı” şeklinde anlattı.