HABERLER: Libya’ya gitti, dönmedi! ‘Kayıp imam’ bulundu mu? Morgdaki fotoğraf olay yarattı

Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr –Bir dönem Lübnan siyasetinin önde gelen isimlerinden Musa es-Sadr, Hizbullah kurulmadan önce faaliyet gösteren EMEL Hareketi’nin kurucusuydu. ‘İmam’ ünvanına sahip olan Sadr, 31 Ağustos 1978’de resmi ziyaret için gittiği Muammer Kaddafi yönetimindeki Libya’da kaybolmuş ve o günden sonra kendisinden hiçbir iz bulunamamıştı. Musa es-Sadr’ın Kaddafi’nin emriyle kaçırıldığı ve öldürüldüğü ihtimali üzerinde durulsa da, kendisinin hâlâ hayatta olduğu ve bir gün Lübnan’a döneceği inancında olanlar da vardı. Kaybolmasının ardından, kimileri onu Şiilik’in temelinde yer alan ve bir gün dünyaya döneceği rivayet edilen kayıp 12. İmam olarak görmeye başlamıştı.

LİBYA ZİYARETİ İÇİN GİTTİ, ORTADAN KAYBOLDU

Sadr’ın toplum lideri olma yolundaki süreç, 1960’lı yılların sonunda başladı. 1970’li yıllara gelindiğinde Musa es-Sadr, Lübnan’da tanınan bir figür haline gelmiş ve toplumun önemli kesimlerine hitap edebilen bir kişi olmuştu. Sadr, kurduğu hayır kurumlarıyla toplumdaki farklı gruplara da temas etmeye başlamıştı. Lübnan iç savaşının başlamasıyla birlikte çatışmaların sona ermesi için çalışmalar yapan Sadr, mezhepçiliğe karşı söylemleriyle de biliniyordu.

25 Ağustos 1978’de, dönemin Libya lideri Albay Muammer Kaddafi ile görüşmek için Libya’ya gitti. Lübnan’daki iç savaşa Filistinli gruplar da dahil olmuştu ve bu gruplar, Lübnan’ın güneyinden İsrail’e saldırılar yaparak bölgedeki sivillerin güvenliğini tehdit ediyordu. Sadr, Filistinlileri destekleyen Kaddafi’nin, Lübnan’daki sivillerin güvenliğini sağlamak için Filistinlilerle görüşmesini istiyordu. 31 Ağustos’ta, Kaddafi ile görüşmeyi 6 gün bekledikten sonra Sadr, Libya hükümetine ait bir araçla Trablus’taki bir otelden uzaklaştırıldı. Musa es-Sadr, o günden sonra bir daha hiçbir yerde görülmedi.

‘BÜYÜK OLASILIKLA SADR’A AİT’

Cesedi gördüğünde dikkatini çeken iki detayı belirten Hamade, “Morg görevlilerinden biri cesedi gösterdiğinde iki şey dikkatimi çekti. Uzun bir zaman geçmiş olmasına rağmen cesedin yüz hatları, ten rengi ve saçlarından geriye kalanlar Sadr’a benziyordu” dedi. Hamade’ye gösterilen ve kafasından darbe almış bir erkeğe ait kalıntılar, ortalama bir insandan daha uzun birine aitti. Musa es-Sadr’ın boyu yaklaşık 1,98 metreydi. Yani Hamade’nin morgda gördüğü kalıntılar, Sadr’ın fiziksel özellikleriyle uyumlu oluyordu.

İngiltere merkezli medya kuruluşu BBC, Hamade’nin morgda çektiği fotoğrafı, gelişmiş bir yüz tanıma sistemi geliştiren Bradford Üniversitesi’ndeki bir ekibe gönderdi. Profesör Hassan Ugail liderliğindeki ekip, Musa es-Sadr’ın daha önce çekilmiş bir fotoğrafını, Hamade’nin çektiği fotoğrafla karşılaştırdı. Sistem, morgda çekilen fotoğrafı diğer fotoğrafla karşılaştırarak 100 üzerinden bir puanlama yaptı.

AİLESİ İNANMADI: ‘SONUÇLAR DOĞRU DEĞİL’

BBC ekibi, morgdaki fotoğrafı çeken Hamade ile birlikte morgun yerini tespit edebilmek için fotoğrafın çekilmesinden yıllar sonra Libya’ya gitti. Ancak buradaki arayışları, Libya istihbaratı tarafından gözaltına alınmalarıyla sonuçlandı. Birkaç gün sonra serbest bırakılan ekip, bilgisayardaki karşılaştırma sonuçlarını Musa es-Sadr’ın aile üyeleriyle paylaştı. Musa es-Sadr’ın oğlu Seyyid Sadreddin Sadr ve Emel yetkilisi Hacı Samih Haydus, bilgisayarın çıkardığı sonuçlara inanmadıklarını söyledi. Sadreddin, fotoğraftaki cesedin babasına ait olmadığının açıkça anlaşıldığını belirterek, fotoğrafın çekildiği tarihte babasının hayatta olduğunu düşündüğünü ve babasının Libya’da hapishanede tutulmuş olduğu bilgisini reddetti.

HER YIL ANMA TÖRENLERİ DÜZENLENİYOR

BBC, Seyyid Sadreddin Sadr’ın görüşlerini destekleyen hiçbir kanıta ulaşamadı. Ancak Lübnan’da birçok kişi, Musa es-Sadr’ın hâlâ hayatta olduğunu düşünüyor. Lübnan’daki Şii toplumu için birleştirici bir unsur haline gelen Musa es-Sadr için her yıl kaybolduğu gün olan 31 Ağustos’ta anma törenleri düzenleniyor ve kimileri onun bir gün Lübnan’a geri döneceğini düşünüyor.

Musa es-Sadr’ın kaybolmasıyla ilgili ilginç bir gelişme ise 2015 yılında yaşandı. Libya’nın öldürülen eski lideri Muammer Kaddafi’nin oğlu Hannibal Kaddafi’nin, Libya ziyareti sırasında ortadan kaybolan Şii din adamı Musa es-Sadr ve iki yol arkadaşı hakkında bilgi almak isteyen silahlı bir grup tarafından Lübnan’ın Beka bölgesine kaçırıldığı, yapılan müzakereler sonucunda ise serbest bırakıldığı bildirildi.