Santorini’de yaÅŸanabilecek patlama Türkiye’yi nasıl etkileyecek? Uzman isim açıkladı

BEUN Mühendislik Fakültesi Geomatik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu; ekibi ile birlikte 3 yıl önce çalışmalarına başladığı, yeryüzünde meydana gelen olaylar ile yapılardaki değişimin tespit edildiği yazılımı hayata geçirdi. Yazılım ile birlikte yeryüzündeki bina değişimleri, buzul ve kar kütlelerindeki değişimler, yapılar ve zeminlerdeki deformasyonlar ile barajlardaki su artış ve azalışları da tespit edilebiliyor.

Uydu verileriyle yapılan kıyaslama sonucu belirli zaman aralıklarındaki deÄŸiÅŸimler belirlenebiliyor. Daha önce deprem bölgeleri, barajlar, Ä°srail’in Gazze’ye saldırısı sonucu bölgedeki deÄŸiÅŸimleri kamuoyu ile paylaÅŸan KutoÄŸlu; bu kez de Santorini Adası’ndaki 2014 yılından bu yana süregelen deÄŸiÅŸimleri inceledi.

KutoÄŸlu, Santorini Adası’ndaki yanardaÄŸ kraterinde yapılan incelemelerde yüzeyde bir genleÅŸme tespit ettiklerini açıkladı. KutoÄŸlu, “Bu konular gündeme gelince biz de üniversitemizde geliÅŸtirmiÅŸ olduÄŸumuz global gözlem analiz uygulamasıyla bölgeyi inceledik. Gerçekten de Santorini Adası’nın yanardaÄŸ kısmının krater bölgesinde bir genleÅŸme gözüküyor. Ama bu genleÅŸme bir patlamaya dönüşür mü? Onu söylemek zor. Çünkü bazen yanardaÄŸlarda karakteristik olarak zaman zaman basınç artışı nedeniyle bu ÅŸekilde yüzey deformasyonları meydana gelebiliyor. Ama bunlar her zaman patlamaya dönüşmüyor. Bazen bu basınç aÅŸağıdaki magma tabakasındaki etkileÅŸimler sonucunda kendiliÄŸinden düşebiliyor. Patlama olmadan sona erebiliyor” dedi.

“AKTÄ°F YANARDAÄžLARIN OLUÅžTURDUÄžU ZARARLARDAN DAHA BÃœYÃœK BÄ°R ZARARA YOL AÇACAÄžINI DÜŞÜNMÃœYORUM”

Santorini Adası’nda antik dönemlerde ciddi sarsıntılar yaÅŸandığını, volkanik patlamaların olduÄŸunu hatırlatan KutoÄŸlu, günümüzde Ä°zlanda ve Ä°talya’daki yanardaÄŸların çok daha aktif olduÄŸuna dikkat çekti. Santorini’de yaÅŸanabilecek patlamanın sınırlı bir etkisi olacağının altını çizen KutoÄŸlu, “Günümüzde Ä°zlanda bölgesinde yine Avusturalya’da, Ä°talya’da çeÅŸitli yanardaÄŸ patlamaları meydana geldi. Onlar daha aktif yanardaÄŸlar. Açıkçası ÅŸahsen onların oluÅŸturduÄŸu zararlardan çok daha büyük bir zarara yol açacağını düşünmüyorum. Sınırlı bir etkisi olacaktır. Hele Ä°stanbul ile hiçbir ilgisi yok. Patlaması durumunda da belki bir iki metrelik tsunami dalgaları oluÅŸturabilir. Onun dışında kül bulutları oluÅŸabilir. Ama ne Ä°talya’daki ne de Ä°zlanda’daki yanardaÄŸ patlamalarından daha büyük bir patlamaya dönüşeceÄŸini düşünmüyorum. O bölgedeki adalarla sınırlı kalabilecek bir durum meydana gelebilir düşüncesindeyim” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

“HELENÄ°K YAY KIRILSA BÄ°LE 20 METRELÄ°K DALGALAR GÖRMEYÄ°Z”

Avrupa Tsunami AraÅŸtırma Ekibi’nin hayata geçirdiÄŸi interaktif tsunami haritasını da inceleyen KutoÄŸlu, “Baktığımız zaman kıyılarımızda en fazla bu da çok geniÅŸ bir periyodu ele alıyor. 10 bin yıl içerisinde baktığımız zaman ortaya çıkabilecek maksimum yüksekliÄŸi, helenik yay kırılsa bile ki en büyük tsunami oradaki dalma batma zonunun kırılmasıyla yaÅŸayabiliriz. BeÅŸ metre civarında bir tsunami meydana gelebilir. Bodrum, Marmaris çevrelerinde araÅŸtırma ekibinin verdiÄŸi deÄŸerlere göre bu 2 ila 3 metreye kadar düşebiliyor. Dolayısıyla bu UzakdoÄŸu’da meydana gelen 20-30 metrelik tsunamileri görmeyeceÄŸiz anlamına gelir. Bu da iyi bir ÅŸey. BeÅŸ metrelik bir tsunami meydana gelse ne olur? Kıyı bölgelerimizde, yükseltisi düşük olan, çökelti alanlarında, alüvyon, ovalık, plaj alanlarında 5 metrelik dalga 100 katı kadar yani 500 metre belki 1000 metre kadar içeriye girip zarar oluÅŸturabilir. Böyle bir potansiyel var. Açıkçası ÅŸu durumda da buna pek ihtimal vermiyorum” ifadelerine yer verdi.

“KENDÄ° BÖLGESÄ°NDEKÄ° FAY HATLARINA STRES YÃœKLEMESÄ° DURUMU SÖZ KONUSU OLABÄ°LÄ°R”

KutoÄŸlu, “Depreme etkisi ne olur” sorusuna ise “Nereyi kast ediyorsunuz. Bunlar volkanik etkileÅŸimler. Tektonik kaynaklı deÄŸil. Dolayısıyla Ege, Ä°zmir bölgesindeki karadaki fay hatlarına yada Ä°stanbul’daki fay hattına bunun etkisinin olması mümkün deÄŸil. Ama yine o bölgede meydana gelen zaten var olan küçük fay hatlarına, kendi bölgesindeki fay hatlarına stres yüklemesi durumu söz konusu olabilir” dedi.