Ayasofya’da tarihi restorasyon! Bakan Ersoy: Yapının özgün hali titizlikle korunacak

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, ‘İbadet sürecek, tarih korunacak’ vurgusuyla Ayasofya-i Kebir Camii’nin ana kubbesindeki restorasyon çalışması sürecinde hem ibadetin aksamadan devam edeceğini hem de yapının özgün değerlerinin titizlikle korunacağını belirtti. Bakan Ersoy, “1486 yıllık Ayasofya-i Kebir Camii Şerifi’nde, ibadete ara vermeden restorasyon ve güçlendirme çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bu çalışmaların bir kısmını tamamladık, kalan bölümleri ise dikkatle yürütüyoruz. Bu süreçte, ana kubbe de tarihinin en geniş ve en kapsamlı restorasyon sürecine alınıyor. Kubbe depreme karşı daha dayanıklı hale getirilecek, yapının özgün hali titizlikle korunacak. Kubbenin iç yüzeyindeki mozaiklere zarar gelmemesi için çalışmalar dış yüzeyden yürütülecek. Kurşun kaplamalar sökülerek onarılacak veya yenilenecek. Hava koşullarından etkilenmemesi ve mozaiklerin korunması amacıyla kubbe geçici olarak çelik konstrüksiyon ve özel branda ile kapatılacak. İbadet ve restorasyon çalışmalarının eş zamanlı devam etmesi için 43,5 metre yüksekliğinde 4 ana kolon üzerine çelik platform kurulacak. ‘İbadet sürecek, tarih korunacak’ diyerek, Ayasofya’yı hem koruyacağız hem de yaşatacağız” ifadelerini kullandı.

YAPININ DİJİTAL İKİZİ OLUŞTURULDU

Danıştay 10’uncu Dairesi’nin hükmü doğrultusunda, 10 Temmuz 2020 tarihli ve 31181 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2729 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Ayasofya-i Kebir Camii yeniden ibadete açılmıştı. İbadete açılmasının ardından, yapının korunması ve kullanılması dengesini gözeten bilimsel bir yaklaşımla bütüncül projeler hazırlandı. Rölöve, restitüsyon, restorasyon, statik, mekanik ve elektrik projeleriyle birlikte türbelerin, sıbyan mektebinin ve muvakkithanenin restorasyonu da planlandı. Bu süreçte külliyedeki tüm yapılar üç boyutlu olarak belgelenerek dijital ortama aktarıldı ve Ayasofya’nın dijital ikizi oluşturuldu.

Projelendirme sürecinde geçmişten bugüne ait arşivler tarandı, bilgi ve belgeler bir araya getirildi, yapı strüktürel olarak incelendi. Deprem senaryoları doğrultusunda Ayasofya’nın tepkileri analiz edildi ve olası risklere karşı alınacak önlemler belirlendi. Tüm bu çalışmaların ardından Bilim Kurulu denetiminde uygulama sürecine geçildi. Bu kapsamda 2’nci Mehmet, 2’nci Selim, 3’üncü Murat ve Şehzadeler Türbeleri ile Sıbyan Mektebi ve Muvakkithanenin restorasyonu tamamlandı. Daha önce kapalı olan galeri katı da bakım ve temizlik çalışmalarının ardından ziyarete açıldı.

ANA KUBBEYE DIŞ YÜZEYİNDEN MÜDAHALE EDİLECEK

Yapının taşıyıcı sistemlerine yönelik yapılan analizler sonucunda, ana kubbe ve yarım kubbelerde güçlendirme ihtiyacı belirlendi. Mozaik kaplı iç yüzeyin zarar görmemesi için müdahaleler dış yüzeyden gerçekleştirilecek. Mevcut kurşun kaplamalar sökülerek onarılacak veya yenileriyle değiştirilecek. Bu hassas imalatların sağlıklı şekilde yürütülebilmesi için, çelik konstrüksiyon ve nitelikli branda ile kubbenin üzeri geçici olarak kapatılacak. Sonrasında dış yüzeydeki güçlendirme ve onarım çalışmaları başlatılacak.

İBADETİN AKSAMAMASI İÇİN ÖNLEMLER ALINDI

İç yüzeyde eş zamanlı olarak yürütülecek konservasyon, restorasyon ve güçlendirme işlemleri için 43,5 metre yüksekliğinde, dört ana kolon üzerine oturan çelik platform sistemi kurulacak. Bu sayede hem ibadet kesintiye uğramadan sürecek, hem de kubbenin iç ve dış yüzeylerindeki uygulamalar sağlıklı biçimde sürdürülecek. Tüm bu çalışmaların sahada güvenli ve hızlı biçimde yürütülebilmesi amacıyla, doğu yönünde kurulmak üzere 41 metre yüksekliğinde ve 60 metre bom uzunluğunda kule vinç projelendirildi. Bu vinç, yapıya uygun mesafede ve güvenli dönüş alanı sağlayacak şekilde planlandı.

Ana kubbe güçlendirmesi, kurşun değişimleri, mozaik konservasyonu ve cephe ile minare onarımları tamamlandıktan sonra geçici olarak kurulan çelik konstrüksiyon örtü, platform ve kule vinç, kuruldukları yöntemle sökülecek. Böylece Ayasofya-i Kebir Camii’nin tarihi kubbesi, kapsamlı bir güçlendirme sürecinin ardından özgün haliyle korunarak gelecek kuşaklara aktarılmış olacak.