Kabus geri mi dönüyor? Müsilaj Kurulu Marmara Denizi’nde inceleme yaptı

Marmara Denizi’nde müsilajın yeniden görülmeye başlaması sonrasında alanında uzman akademisyenlerden oluşan Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu üyeleri, Marmara Denizi Bütünleşik Modelleme Sistemi Projesi(MARMOD) kapsamında ODTÜ’ye ait Bilim-2 Araştırma Gemisi ile denize açıldı. Çeşitli incelemelerde bulunan uzmanlar, suyun farklı derinliklerinden numuneler alarak müsilajın yayılımını ve oksijen seviyelerini ölçtü. Gözlemler müsilajın özellikle 20-30 metre derinliklerde yoğunlaştığını ortaya koyarken, uzmanlar 2021 yılına benzer bir krizin yeniden yaşanabileceği uyarısında bulundu.

‘İLERİ TEKNOLOJİK CİHAZLARLA HARTALANDIRMA YAPILDI’

Araştırma gemisinde yapılan çalışmaları açıklayan kurul üyelerinden Prof. Dr. Barış Salihoğlu, “Bu seferin ana amacı, Marmara Denizi’ndeki müsilajın yaygınlığının son durumunu ortaya koymak, oksijen seviyelerini anlamak ve kirlilik baskısına yönelik ölçümler yapmaktır. Bu seferde birçok ileri teknolojik cihazı bir arada kullandık. Hem gemiyle denizin çeşitli derinliklerinden örnekler, numuneler aldık, hem de insansız cihazlar ya da geminin arkasından çekilen cihazlarla müsilajı eş zamanlı olarak haritalandırdık. Gördüğümüz müsilajın Marmara Denizi’nde şu anda yaygın olarak var olduğu, yalnız 2021’deki yoğunluğa göre daha düşük bir yoğunlukta olduğunu gözlemliyoruz. Yüzeyden çok, 20 ile 30 metre arasında daha yaygın olduğunu görüyoruz. Körfezlerde yoğunlaşma daha fazla ama açık denizde de müsilaj var. Sadece boğazlar ve boğaz çıkışlarında, yoğun Karadeniz suyu girişi olduğu için oralarda müsilaj göremedik” ifadelerini kullandı.

‘MÜSİLAJIN ZEMİNİ HAZIR: OKSİJENSİZLİK VE KİRLİLİK BASKISI SÜRÜYOR’

Müsilaja elverişli koşulların sürdüğünü aktaran Prof. Dr. Salihoğlu, “Oksijensizlik durumu devam ediyor. Yani müsilaj oluşumuna elverişli koşulların sürdüğünü görüyoruz. Kirlilik baskısı da devam ediyor. Önümüzdeki dönemlerde müsilajın ne şekilde görüleceği biraz da iklim koşullarına bağlı olacak. Çünkü mevcut kirlilik baskısı sürdüğü sürece ve Karadeniz suyundaki girişlerde bir azalma olduğu sürece, son aylarda Karadeniz’de belli bir kuraklığın devam ettiğini biliyoruz, Marmara’daki yüzey suyunda değişim az olacaktır. Bu da önümüzdeki aylarda daha yoğun bir sürecin habercisi olabilir. Ancak buradaki ana hedef, oksijen seviyesinde artış sağlamak. Oksijeni artırmak için de hem şehir atıklarının bir an önce ileri biyolojik arıtmaya geçirilmesi, hem de yayılı kaynaklardan gelen girdilerin azaltılması gerekiyor. Biliyorsunuz, Marmara Eylem Planı çerçevesinde 22 maddelik güçlü bir plan ortaya kondu. Bu maddelerden birçoğu yerine getirildi. Ama 2 maddede özellikle hassasiyet göstermemiz gerekiyor. Bir tanesi, şehir deşarjlarının muhakkak ileri biyolojik arıtmadan sonra Marmara’ya verilmesi. Diğeri de, Susurluk Havzası gibi havzadan giren nehirlerin, akarsuların kirlilik seviyelerinin bir an önce düşürülmesi. Akarsu habitatlarının rehabilite edilmesi ve buraya verilen deşarjların azaltılması çok çok büyük önem arz ediyor. Bilim Kurulu olarak bir diğer önem verdiğimiz konu da Marmara Denizi’ndeki koruma alanlarının bir an önce genişletilmesi, tüm kıyıların koruma alanı ilan edilmesi ve balıkçılık faaliyetlerinin buralarda kontrol edilmesi yönünde. Kararlılıkla bu eylem planını hayata geçirirsek daha sağlıklı bir Marmara’nın mümkün olduğunu düşünüyoruz” diye konuştu.

‘ISINAN SULAR BİYOLOJİK ÜRETİMİ ARTIRIYOR, RİSK BÜYÜYOR’

Sözlerini sürdüren Prof. Dr. Salihoğlu, “Havanın ısınması, denizlerde biyolojik üretimi artıracaktır. Zaten şu anda oldukça yoğun olduğunu görüyoruz, bu daha da artacak. Eğer Karadeniz’den gelen su miktarında bir artış olmaz ve kuraklık koşulları devam ederse, bu durağan sürecin habercisi olacaktır. Bu faktörlerin birleşmesiyle müsilajı artıracak koşulların güçleneceği yönünde bir öngörümüz var. Geçtiğimiz yıllardaki görüntülerle bu yılı henüz karşılaşmadık. 2021’deki yoğun müsilajla henüz karşılaşmadık. Ama yaza doğru bir yoğunlaşma olma olasılığı var. 2021’de de yaz döneminde yoğun olarak görmüştük” dedi.

‘ÇALIŞTIĞIMIZ BÜTÜN İSTASYONLARDA MÜSİLAJ VARLIĞI GÖRDÜK’

Denizden alınan müsilaj örneğini gösteren ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Araştırmacısı Dr. Mustafa Mantıkcı ise, “Yaklaşık 60 metre derinliğinde olan bir istasyonda çalıştık. Yaklaşık 18-19 metrede sensörlerimizden müsilajın varlığına dair bir sinyal aldık. Onun akabinde hemen plankton ağımızı attık ve gördüğünüz gibi müsilaj örneği çıktı. Şu an yaptığımız çalışmada, Çanakkale’den İstanbul Boğazı çıkışına kadar çalıştığımız bütün istasyonlarda yaklaşık olarak 15-25 metre arası müsilaj varlığı gördük. Şu an müsilaj var” ifadelerini kullandı.