Restorasyon sonrası ortaya çıkan detay! 15 mezar ve gizemli sembolün sırrı

Anadolu Selçuklu Devleti’ne baÄŸlı Mengücek BeyliÄŸi döneminde 1228 yılında Süleyman Åžah oÄŸlu Ahmet Åžah ile eÅŸi Melike Turan Melek tarafından yaptırılan ve 9 yıllık kapsamlı bir restorasyon sürecinin sona ermesiyle geçen yıl yeniden ibadete ve ziyarete açılan DivriÄŸi Ulu Cami ve Darüşşifası, mimari özellikleriyle hayran bırakıyor.

BaÅŸta kapılar ve sütunları ile külliyenin birçok yerinde olan, Ahlatlı ve Tiflisli ustaların ellerinden çıkan, taÅŸ işçiliÄŸinin en nadide ve ince örneklerini yansıtan motifler ilgi çekiyor. Ä°slam dünyası tarihinde eÅŸi benzeri olmayan bu külliyenin taç kapılarının mimarı ve heykeltıraşı olan Ahlatlı Hürrem Åžah, motif dünyasına getirdiÄŸi yenilikler, mimari tasarım dehası özelliÄŸi ve özellikle kıble kapısındaki cennet kapısı tasarımı ile 12-13’üncü yüzyılda Ä°slam sufizmi sanat alanının temsilcilerinden biri olarak gösteriliyor.

ANADOLU’NUN EL HAMRASI

1985 yılında BirleÅŸmiÅŸ Milletler EÄŸitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından, Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınan eser, uzaktan bakıldığında simetrik olduÄŸu düşünülen fakat özünde asimetrik olan bezemelerde yer alan on binlerce motifin hiçbirinin bir daha kendini tekrar etmemesi özelliÄŸini taşıyor. Bu özellik, kainattaki farklı varlıkların ahenk ve denge içinde olduklarının taÅŸa nakÅŸedilmesi anlamına geliyor. Mimari üslubu, süsleme ve örtü sistemlerinin denge ve uyumlu tasarımıyla önem kazanan yapı, dünyada görülmeye deÄŸer eserler listesinde de yer alıyor. Evliya Çelebi’nin de ziyaret ettiÄŸi ve ‘Methinde diller kısır, kalem kırıktır’ ifadelerini kullandığı eser, ‘Anadolu’nun El Hamrası’ olarak nitelendiriliyor.

HALA SIRLARI TAM OLARAK ÇÖZÜLEMEDİ

Her motifi, deseni ile hala sırları tam olarak çözülemeyen DivriÄŸi Ulu Cami ve Darüşşifası’nda bir de kabir odası bulunuyor. Darüşşifa bölümünde yer alan kabir odasında eseri yaptıran Ahmet Åžah, babası Süleyman Åžah, annesi Fatıma Hatun ve Ahmet Åžah’ın eÅŸi Turan Melek Hanım ve diÄŸer aile fertleri olmak üzere toplamda 15 kabir yer alıyor. Kabir odasının giriÅŸ kapısının üzerinde ise her bir detayı farklı ÅŸekilde anlamlandırılmış kalplerden oluÅŸan bir terazi simgesi yer alıyor. Bu simge ahiret hayatına yönelik anlamlar içeriyor.

‘SIRASI GELEN BURAYA DEFNEDÄ°LSÄ°N’

DivriÄŸi Ulu Camii müezzini ve eserin mihmandarı Nail Ayan, kalp ÅŸeklindeki terazinin derin bir anlam taşıdığını belirterek, “Kabir odası, cami ile darüşşifanın yapımıyla bırakılmış bir kabir odasıdır. Camiyi yaptıran Ahmet Åžah baÅŸ mimara diyor ki ‘Åžifahanenin içerisine bir oda bırakın, bu oda kabir odası olsun’ diyor. ‘Ahirete gittiÄŸimiz zaman, sırası gelen buraya defnedilsin’ denmiÅŸ. Öyle de olmuÅŸtur. İçeride 15 tane kabir bulunmaktadır. Bunlardan 4 tanesini bilmekteyiz. Camiyi yaptıran Ahmet Åžah, babası Süleyman Åžah, annesi Fatıma Hatun ve Ahmet Åžah’ın eÅŸi Turan Melek Hanım ve diÄŸer aile fertlerinin kabirleri burada bulunmaktadır” dedi.

‘KALBÄ°NÄ°Z HER DAÄ°M ALLAH’A YÖNELÄ°K OLSUN’

Kabir odası giriÅŸ kapısının üzerine sade ama çok ÅŸey anlatan bir simge yapıldığını anlatan Ayan, “Burayı kabir odası olarak bırakan BaÅŸ Mimar MuÄŸis oÄŸlu Ahlatlı Hürrem Åžah, kapı üzerine çok basitmiÅŸ gibi gözüken ama maneviyat yüklü bir motif yapmıştır. Bu motifi iki ÅŸekilde ele alıyoruz. Ãœst tarafı tabutun üst kapağıdır. Bunun komplesini bir terazi olarak görünür. Terazinin kefelerinde kalpler tartılmaktadır. Terazilerin orta denge çubuÄŸunda da bir kalp vardır ve o da ters oturtulmuÅŸtur, yukarı bakmaktadır. Buradaki tasavvufi mesaj ÅŸudur. İçeride yatan merhum ve merhumelerin dili ile ‘Biz bu dünyadan göçüp ve gittik. Sizler de göçüp gideceksiniz. Ama bu dünyada yaptıklarımızın karşılığını görebileceÄŸimiz bir yer var. Bu yer ahiret alemi, oraya götüreceÄŸimiz ÅŸeyler dünyadaki paramız, malımız, mülkümüz deÄŸil, kalplerimiz ve kalplerimizin içerisindekilerdir’ anlamı budur. ‘Ä°nsan dünyadayken neler yapar? Ä°yilik, kötülük, doÄŸru yanlış, sevap günah gibi hallerde teraziyi bir hal üzerine tutun, kalbiniz her daim Allah’a yönelik olsun. O zaman ölmekten korkmayın, girin kabre’ mesajı verilmiÅŸtir” diye konuÅŸtu.