Riyad’da tarihi Suriye zirvesi

ABD Başkanı Donald Trump, Körfez İş Birliği Konseyi üyesi ülkelerin liderleriyle görüşmek üzere gittiği, Orta Doğu turunun ilk durağı olan Suudi Arabistan’da tarihi bir zirveye imza attı. Nitekim Trump, Riyad’ta Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile bir araya geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bu zirveye telekonferansla katılırken, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman da hazır bulundu. Trump, bir gün önce de, Suriye’ye yönelik tüm yaptırımları kaldırdığını açıklamıştı.

Yaklaşık 30 dakika süren görüşme, bir ABD Başkanı ile bir Suriye cumhurbaşkanı arasında 25 yıl aradan sonra yapılan ilk yüz yüze temas oldu. Son olarak, dönemin ABD başkanı Bill Clinton, 2000 yılında Hafız Esad ile bir araya gelmişti. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamaya göre, Çarşamba günü gerçekleştirilen görüşmede Trump, Şara’ya 5 taleplik bir liste sundu. ABD Başkanı, Şara ile görüşmesinden bir gün önce, yaptırımları kaldırdığını bildirmişti. Trump, “Muhammed bin Selman ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşmemin ardından yeni bir başlangıç yapmaları için Suriye’ye tüm yaptırımları kaldırıyoruz. Bu yaptırımlar yıkıcı ve çok güçlüydü. Muhammed bin Selman ile konuştum ve Türkiye’deki dostumla (Erdoğan) da konuştum. Bunun onlara bir şans vereceğini güçlü bir şekilde hissettim… Şu anda Suriye’deki yeni hükümetle normalleşmeyi araştırıyoruz” demişti.

Erdoğan’ın teşekkürü

Cumhurbaşkanı Erdoğan da, Şara ile yapılan mini zirvede, ABD’nin Suriye’ye uyguladığı yaptırımların kaldırılmasının “tarihi önemde” olduğunu kaydetti, teşekkür etti. Erdoğan, “bu kararın yaptırım uygulayan diğer ülkelere de örnek olacağına inandığını” söyledi.

Trump, Katar’a gidişinde de Şara’yla görüşmesinin “harika” geçtiğini söyledi ve onun için “Genç, çekici bir adam. Sert bir adam. Güçlü bir geçmişi var. Çok güçlü geçmişi. Bir savaşçı” ifadelerini kullandı. Trump ayrıca, “Kendisiyle çok yakın ilişkileri olan Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştüm. O da Şara’nın iyi bir iş çıkartmak için şansı olduğunu düşünüyor” dedi.

Toplantının ardından açıklamada bulunan Şara ise, “Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a özellikle teşekkür ederim. Biz bugün sadece ambargonun kalmasına değil, bölge halkı arasındaki kardeşliğe de seviniyoruz. Aynı zamanda Başkan Trump’a da teşekkür ederim” dedi.

Şara’ya 5 talep

Beyaz Saray, ABD Başkanı Donald Trump’ın Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’dan 5 talepte bulunduğunu duyurdu. Trump’ın, Suriye’den istekleri şöyle:

■ İsrail’le İbrahim Anlaşmaları’nı imzalaması… İbrahim Anlaşmaları, 2020’de İsrail’in, başta Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere Bahreyn, Fas ve Sudan ile ABD’nin arabuluculuğunda imzalanan normalleşme anlaşmaları olarak biliniyor. Taraf olan Arap ülkeleri, İsrail’i resmen tanıyıp diplomatik ve ekonomik ilişkiler kurmayı, bölgesel iş birliğini artırmayı taahhüt ediyor.

■ Tüm yabancı teröristlerin Suriye’den ayrılmasının sağlanması,

■ Bu kapsamda Trump’ın “teröristler” olarak nitelediği tüm Filistinlilerin sınır dışı edilmesi,

■ DAEŞ’in yeniden ortaya çıkmasını engellemek için ABD’ye yardımcı olunması… Bu konuda ABD, daha önce sadece terör örgütü PKK’nın Suriye kolu YPG ve uzantılarıyla çalışıyordu,

■ Kuzeydoğu Suriye’de tutuklu DAEŞ’lilerin bulunduğu kampların sorumluluğunun üstlenilmesi… Bu hapishaneler, yine YPG ve uzantiları tarafından kontrol edilirken, ABD’ye karşı koz olarak kullanılıyordu.

45 yıllık yaptırımlar

Riyad’ta Suriye Cumhurbaşkanı Ahmet Şara ile yapılan mini zirveden bir gün önce ABD Başkanı Donald Trump tarafından kaldırıldığı açıklanan yaptırımların geçmişi, hayli eski. ABD, Hafız Esad’ın devlet başkanı olduğu 1979 yılından beri Suriye’yi devlet eliyle terörizmi destekleyen ülke olarak görüyor ve yaptırım uyguluyordu. ABD, 2011’de iç savaşın başlamasının ardından Beşar Esad yönetimini ihtiyaç duyduğu kaynaklardan mahrum bırakmak amacıyla yaptırımların dozunu artırdı. Yaptırımlarla, Suriye yetkililerinin ABD’deki varlıkları, bu ülkeye yapılan yatırımlar veya ABD vatandaşlarının Suriye’ye yaptığı mal ihracatı dondurulmuştu.

Erdoğan’dan ilk değerlendirme

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM’deki grup konuşmasında, Riyad’ta ABD Başkanı Donald Trump ve Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile çevrimiçi olarak bir araya geldiği toplantıya ilişkin değerlendirmelerde bulundu, bilgi verdi.Dörtlü görüşmeye ilişkin bilgi de veren Erdoğan, “Bu görüşmemizin altında yatan neydi? Özellikle bölge barışını nasıl daha güçlü hale getirebiliriz, buydu” ifadesini kullandı. Son günlerde yürütülen diplomasi trafiğinin “baş döndürücü bir hâl aldığına” işaret eden Erdoğan, şunları kaydetti:

“Geçen hafta yaptığımız telefon görüşmesini müteakip, Suudi Arabistan’da ‘Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldıracağını’ açıklayan Amerikan Başkanı Sayın Trump’a teşekkür ediyorum. Gazze’de artık vahşet boyutuna varan insani trajediye son verilmesi amacıyla yürüttüğümüz çabalarda da dostum Trump’ın desteğine güveniyorum. İnşallah Gazze’yle ilgili de yakında yüreklere su serpen müjdeli haberler almayı ümit ediyoruz.” ANKARA Milliyet