Sallanmaz denen Konya’yı sarsan gerçek! Üşümezsoy açıkladı: ‘Soğan zarına benziyor’

Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Konya depremselliğiyle olmasa da, herhangi bir sarsıntı olmasa da çöken binalarla sık sık gündeme geliyordu. 15 Mayıs günü ise zaman zaman bölgede kaydedilen 5’ten büyük depremlere bir yenisi eklendi. Kandilli Rasathanesi’ne göre 5.2 büyüklüğünde olan deprem, Konya için alışılmış bir aktivite değildi. Çünkü Konya üst merkezli son deprem 1 Ağustos 2023’te 5.1 büyüklüğündeydi. Üstelik Ankara’nın ilçelerine Konya’dan daha yakın bir noktada, Kulu’da olan deprem, başkentten güçlü şekilde hissedildi. 5.2’lik sarsıntının üst merkezi Ankara’nın Şereflikoçhisar ilçesine 27, Evren ilçesine ise 47 kilometre uzaklıktaydı. Deprem olmaz sanılan Konya’nın geçmişi ve zaman zaman yaşanan 5’ten büyük depremlerin sebebi merak konusuydu. Peki gelecekte Konya’da yaşanabilecek depremlerin büyüklüğü kaç olabilirdi? 15 Mayıs depreminin kaynağı neydi? Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, Konya’da olanların dikkat çekici sebepleri arasında bulunan ‘6 Şubat’ detayını, ‘soğan zarı’ benzetmesiyle Milliyet.com.tr’ye anlattı.

2 Şubat 2004’te çökerek 92 kişiyi hayattan koparan Zümrüt Apartmanı’nın enkazı

DEPREME GEREK YOK! 25 YILDA 4 BİNA ÇÖKTÜ

Konya, 2000’li yıllarda 5’in üzerinde depremlerle gündeme geldi. 2000’den sonra Konya il sınırları içinde pek çok bina da çöktü. Ancak hiçbirinin çökme sebebi deprem değildi. 2 Şubat 2004’te 92 kişinin hayatını kaybettiği bir enkaza dönüşen Zümrüt Apartmanı, Konya için unutulmaz acıların kaynağı oldu. 2008’in 1 Ağustos’unda ise korkunç bir çökme vakası daha yaşanmak üzereydi. Günün ilk saatlerinde, gece boyu binanın borularından sızan gazdan, sabah namazına kalkan Kur’an kursu öğrencileri habersizdi. Her şey uyandıklarında ışığı yakmak için düğmeye basmalarıyla gerçekleşmiş ve Balcılar Beldesi’ndeki Kız Kuran Kursu yerle bir olmuştu. 17 öğrenci, o enkazda hayata gözlerini yumdu. Bu Konya için ne ilk ne de sondu. Takvimler 2025’i gösterdiğinde ilk 5 ayda 2 bina toplamda 2 kişiyi hayattan kopardı. 24 Ocak günü Selçuklu ilçesindeki Taşoluk Apartmanı’nın enkazında 2 kişi can verdi. 2 ay sonra, 23 Mart’ta ise yine Selçuklu ilçesinde, önceden boşaltılan 6 katlı bina çöktü. Konya’nın yıkılmak için depreme ihtiyacı yoktu. Ancak bölgenin depremselliğini etkileyen önemli detay sürekli unutuluyordu. 6 Şubat 2023 günü yaşanan 2 büyük deprem sadece 11 ili değil, tüm Türkiye’yi etkilemişti. Üstelik dengeleri değiştirecek cinsten!

PROF. DR. ÜŞÜMEZSOY: ‘6 ŞUBAT’IN ETKİLERİNİ YAŞIYORUZ’

Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, Konya’daki depreme ilişkin dikkat çekici bir noktaya değindi, 6 Şubat depremlerini işaret etti. Peki Konya’daki 5.2’lik sarsıntının 6 Şubat’la ne ilgisi var? Prof. Dr. Üşümezsoy, 6 Şubat’taki depremlerin üst merkezinden başlayarak genişleyen alandaki ‘soğan zarına’ benzer yapıyı, “6 Şubat depremlerinin batısında Antakya Fayı, onun hemen kuzeyinde Pazarcık ve Gölbaşı’ya giden bir fay, Sivrice’ye kadar giden birinci afat var, en yüksek stres orası. Onun hemen kuzeyinde 2’nci bir hale, Çelikhan’dan ve Elbistan’dan Gölbaşı’ya kadar ikinci bir hale var. Onların kuzeyinde ise hemen kuzeyinde Gürün ve Sahibeyli Feke’den Kozan’a doğru bir yay da var. Sivas’tan, Kayseri ve Kayseri’den Mersin’e doğru giden bir hattımız var. Şimdi bugün de depremin olduğu yer ise 1939’da kırılan depremin ucu Çorum’dan Ezine Pazarı diye bir yere gidiyor kuzeyden, Tuz Gölü bloğunu sarıyor. Onun da batısında 4.1’lik oldu kuzeyde. Ancak batı ve güneyinde ise Tuz Gölü havzasını saran, Tuz Gölü Fayı var. Aksaray’a doğru giden bir hat. O da Ecemiş koridorunda birleşiyor. Yani bu yayın aylar biçiminde, 6 Şubat’ta Arap plakasının Anadolu’ya çarpması sonucu. Yani bir koçbaşının bir kapıya çarpması sonucu nasıl bir kapının dışındaki yerlerde etki yaratıyorsa, Anadolu içinde bu tip bir bir dönerek geriden ileri doğru dönen soğan zarı gibi oluşturan faylar var. Soğanı kestiğin zaman, yarım baktığı zaman hilal gibi hep hatlar var. Onları yer kabuğu gibi düşünün” diye konuştu.

Peki Konya’da olabilecek depremin büyüklüğü kaç olabilir? Prof. Dr. Şener Üşümezsoy bu konuya şöyle açıklık getirdi: “Bu olan deprem de yaklaşık 5.2’lik deprem. Bu orası için büyük bir deprem. Yani 6’yı geçecek bir deprem yaratamaz. Çünkü Arap plakasının itmesiyle oluşmuş stres var. O stresin bunlarda yarattığı etkiyle bu depremler oluşuyor. 6 Şubat’ta Anadolu’nun kapısına bir tos vuruldu. Onun üzerine Anadolu’nun çevresindeki fayların bundan stres yüklenerek aktivite kazandığı olarak ortaya çıkıyor.”

BÖLGEDENİN DEPREM GEÇMİŞİNDE DİKKAT ÇEKEN ‘2 YIL’ DETAYI

Konya deprem konusunda düzenli bir örüntü gibi hareket ediyordu. 2 yıl arayla 5’in üzerinde depremlerin üst merkezi olan şehirde, son depremler de 15 Mayıs’taki 5.2’lik sarsıntıya çok benzerdi. Zamanda geriye doğru yolculuk yapıldığında, ilk olarak 2 yıl öncesine, 1 Ağustos 2023 gününe gidilmeliydi. 5.1’lik depremin üst merkezi Çandır-Selçuklu-Konya’ydı. 2 yıl daha geriye gidildiğinde ise bu kez 2021’deki 8 Kasım depremi karşımıza çıkıyordu. Yine 5.1 büyüklüğünde olduğu kaydedilen depremin üst merkezi bu kez, Kızılören-Meram-Konya’ydı. Kandilli Rasathanesi’nin çok daha geçmişe giden verilerine bakıldığında ise dikkat çekici bir detay gün yüzüne çıkıyordu. 21 Şubat 1946’da bugün deprem olan noktanın batısında, Ilgın’da 5.5 büyüklüğünde bir deprem olmuştu. Büyüklüğü 5.5 olan sarsıntı sonucu 12 kişi hayatını kaybetmişti. Konya’yı etkileyen 6’dan büyük depremler söz konusu olunca ise 2000 ve 2002 yıllarında yine 2 yıl arayla yaşanan 2 deprem dikkat çekiyordu!