SON DAKÄ°KA HABERLERÄ°: Ä°NSANLAR ORTADAN YOK OLURSA DOÄžA NEW YORK’U NE KADAR ZAMANDA ELE GEÇİRÄ°R?

Ne sirenler çalıyor, ne arabalar geçiyor, ne de kaldırımların altından metro uÄŸultusu geliyor. Sekiz milyon New Yorklu bir gecede ortadan kaybolmuÅŸ. Ä°ÅŸte Populer Science bilim dergisinin hazırladığı zaman çizelgesi…

Peki sonra ne olurdu? Kimse kaldırımları süpürmez, Central Park’ı yabani otlardan temizlemez veya enerji ÅŸebekesini çalıştırmazsa doÄŸa hemen devreye girerdi. Asfalt çatlaklarından karahindibalar fışkırırdı. Rakunlar boÅŸ dairelere yerleÅŸir, kaldırım aÄŸaçları saksılarından taÅŸardı.

Peki şehir, doğanın yeşil örtüsü altında ne kadar hızlı yok olurdu? Bunu anlamak için mimarlar ve kentsel ekologlarla görüştük ve olası bir zaman çizelgesi çıkarıldı.

1. GÃœN – 1. AY: KARANLIÄžA GÖMÃœLÜŞ

Enerji ÅŸebekesini sürdürecek kimse kalmadığı için New York birkaç gün içinde karanlığa gömülürdü. Işık kirliliÄŸi ortadan kalkınca Samanyolu, Midtown semtini aydınlatırdı. Klima ve ısıtma sistemleri devre dışı kaldığında ise binaların içi sıra dışı sıcaklıklara ulaşırdı. Zagreb Ãœniversitesi’nden yapı çürümesi üzerine çalışan mimar Jana Horvat, “Duvarlarda küf oluÅŸmaya baÅŸlar” diyor.

Elektrik olmadan, her gün metrodaki 49 milyon litrelik suyu tahliye eden pompa odaları da işlevsiz hale gelirdi ve tüneller su altında kalmaya başlardı.

Ä°lk ay içinde Central ve Prospect Park’taki bakımlı çimler yabani bir ÅŸekilde büyümeye baÅŸlardı.

1. YIL – 10. YIL: BOZULMA BAÅžLIYOR

Ä°nsanlar olmadan geçen bir yılın sonunda birçok bina bozulmaya baÅŸlardı. Horvat, “Cam cepheler ilk çöken yerler olurdu” diyor.

On yıl içinde, gökdelenlerdeki ısıya dayanıklı camlar bile çatlamaya başlayabilir. Camlar kırıldığında su içeri girer. Gökdelenler, içeride büyüyen bitkilere, su yılanlarına, mantarlara ve sazlık bitkileri için ideal birer sera ortamına dönüşür.

Asfalt yollar ve otoparklar da hızla bozulurdu. Donma-çözülme döngüleri çatlaklara yol açar.

10 yıl içinde Özgürlük Heykeli de bozulmaya baÅŸlardı. Bakır kaplaması çatlar, deniz spreyi içteki çelik iskeleti aşındırır. Horvat, “Çelik çok dayanıklı bir malzeme ama neme maruz kaldığında korozyona çok açık” diyor. Bu da çelikten yapılmış bir ÅŸehir olan New York için kötü haber.

50. YIL: BENZERSÄ°Z BÄ°R EKOSÄ°STEM

Ä°nsanların ÅŸehri terk etmesinden onlarca yıl sonra, ‘yeni bir ekosistem’ oluÅŸur. Uzmanlara göre “Dünyanın baÅŸka hiçbir yerinde var olmamış bir ÅŸey olacak bu.”

50 yıl sonra Central ve Riverside Park’taki yengeç elması aÄŸaçları, Londra çınarları, bal akasyaları, çam meÅŸeleri ve Norveç akçaaÄŸaçlarıyla dolu genç bir ormanda büyür. Patlıcangillerin zehirli türleri ve sarmaşıklar binalara tırmanır, rüzgârlı gökdelenlerin yüksek yerleri yosunlar ve dayanıklı otlarla kaplanır.

Bu yeÅŸillikler arasında Manhattan’a daha fazla hayvan yerleÅŸirdi. Geyikler, tavÅŸanlar, yer sincapları ve yabani hindiler gelirdi. Ardından çakallar, vaÅŸaklar, kara ayılar ve bakırbaÅŸ yılanları gibi yırtıcılar gelirdi. Delik deÅŸik binalarda kartallar, ÅŸahinler ve baykuÅŸlar yuva yapar, apartmanların terkedilmiÅŸ üst katlarında yabani kediler fare ve kuÅŸlarla beslenirdi.

100 YIL SONRA: GÖKDELENLERİN SONU

Geleceğe ait gibi görünen en yeni yapılar, örneğin 10 Hudson Yards ve 111 West 57th Street, ilk çökenlerden olurdu. Bu binalar, güçlendirilmiş çelik iskeletler üzerine inşa edilmiştir. Ancak elektrik kesilince ve cam duvarlardan su sızınca bu gökdelenler içten çürümeye başlardı.

Öte yandan Empire State ve Chrysler Binaları, daha genç rakiplerinden uzun ömürlü olurdu. Bu tarihi devlerin çelik iskeletleri, kalın duvarlarla güçlendirilmiştir ve inşa edilirken gereğinden fazla dayanıklı yapılmışlardır. 10 Hudson Yards belki bir yüzyıl dayanırdı. Empire State binası ondan 50 yıl daha fazla. Ama eninde sonunda onlar da yıkılırdı.

Ama gökdelenler düşse ve ormanlar büyüse de, Horvat’a göre New York’un bazı kısımları “bu harabe halinde yüzyıllarca varlığını sürdürürdü.” Kırık mermer aslanlar orman zemininde devinirdi. Toprak ve çalılıklar bir zamanlar parıldayan granit çeÅŸmeleri gizlerdi. Paslı çelik kiriÅŸler, yoÄŸun kök sistemlerinden dışarı fırlardı. Ä°nsanlar olmasa bile, New York’un bazı parçaları varlığını sürdürürdü. GeleceÄŸin ya keÅŸfedeceÄŸi ya da unutacağı kırılgan bir miras olarak.