SON DAKİKA HABERLERİ: İSRAİL-İRAN SAVAŞI, TRUMP’IN ÜÇ YOLU

ABD hükümeti, İran’la yaşanan yeni gerilimde İsrail’e destek verdiğini ifade ederken, Washington son günlerde farklı tonlarda mesajlar gönderiyor ve bu da çatışmadaki rolüne dair karmaşık bir tablo yaratıyor.

Çatışmalar şiddetlenirken, bu belirsizlik yaygın güvensizlik hissini artırıyor, tıpkı Trump’ın Kanada’daki G7 zirvesinden ayrılması gibi. BBC analizinde bu duruma dikkat çekiyor. Trump, Washington’da dönmesi gereken “önemli şeyler” olduğunu söyledi.

İngiliz yayın kuruluşu, İsrail-İran geriliminin tırmandığı bu süreçte Amerikan başkanının önündeki seçenekleri şöyle analiz ediyor:

1. ‘DELİ ADAM’ TEORİSİ

Perşembe günü İsrail’in Tahran’a füze saldırıları düzenlemesi sırasında Trump, İran liderliğini “daha da acımasız” İsrail saldırılarıyla ve Amerikan bombalarıyla tehdit etti.

Trump’ın nihai hedefi biliniyor. Netanyahu gibi o da İran’ın nükleer silaha sahip olamayacağını savunuyor. Ancak bu hedefe ulaşma yöntemi olarak ve bu sefer Netanyahu’dan farklı olarak bir ABD-İran anlaşmasını tercih ettiğini belirtiyor (Bu tercih, Trump’ın kendisini uluslararası bir arabulucu olarak sunma imajını da yansıtıyor).

Fakat bu hedefe nasıl ulaşılacağı konusunda kararsız bir tutum sergiliyor. Zaman zaman şiddet tehdidine başvururken, bazen de diplomatik baskı yöntemini tercih ediyor. Geçtiğimiz hafta, İsrail’in İran’a saldırmasının bir anlaşmayı kolaylaştırabileceğini ya da bunu “önleyebileceğini” söyledi.

Trump’ın öngörülemez davranışları, destekçileri tarafından “stratejik” olarak tanımlanıyor. Bu, uluslararası ilişkilerde “deli adam” teorisi olarak bilinir. Bu teori, Trump’ın müzakere yöntemlerini açıklamak için daha önce de kullanılmış ve tırmanma ihtimaline dair belirsizlik yaratmanın, düşmanları (ya da Trump’ın durumunda müttefikleri bile) yıldırmaya yönelik bir strateji olduğunu savunur.

İsrail’in, ABD’den “işi bitirmek” için daha fazla müdahale talep etmesi de olası. ABD’nin elinde, İran’ın en korunaklı nükleer tesisi olan Fordo nükleer tesisindeki zenginleştirme tesisini yok edebileceğine inanılan bombalar bulunuyor.

Saldırılar şiddetlenirken, Kongre’deki Cumhuriyetçilerden gelen “İran’da rejim değişikliği” çağrıları Trump üzerindeki baskıyı artırıyor.

Trump’a, İranlıların bu sayede daha zayıf bir konumda müzakere masasına oturabileceği de söyleniyor olabilir.

Ancak BBC’ye göre unutulmaması gereken bir şey var: İran zaten müzakere masasındaydı ve Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ile Umman’da altıncı tur görüşmeler Pazar günü yapılacaktı. Bu görüşmeler artık iptal edildi.

2. ORTA YOL: DİKKATLİ SEYİR

Trump şu anda ABD’nin İsrail saldırılarına dahil olmadığını tekrar ediyor.

Bu gerilim, Trump için önemli riskler barındırıyor ve itibarını etkileme potansiyeline sahip. Amerikan savaş gemileri ve kara konuşlu füze bataryaları halihazırda İsrail’i İran’ın karşı saldırılarına karşı savunuyor.

Trump’ın Ulusal Güvenlik Konseyi’ndeki bazı danışmanları, önümüzdeki günlerde İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının yoğunlaşmasına neden olacak adımlardan kaçınması yönünde uyarıda bulunuyor olabilir. Çünkü bazı İran füzeleri, ABD-İsrail savunmasını aşarak ölümlere neden oldu.

Benjamin Netanyahu, İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in hedef alınmasının çatışmayı tırmandırmak yerine sona erdireceğini savunuyor.

Ancak bir ABD yetkilisi, hafta sonu birçok haber ajansına Trump’ın böyle bir adıma karşı çıktığını açıkça ifade ettiğini söyledi.

3. GERİ ÇEKİLME: MAGA’YA KULAK VERMEK

Trump’ın kararlarını etkileyen önemli siyasi faktörlerden biri iç destek.

Kongre’deki çoğu Cumhuriyetçi, ABD silahlarının sağlanması da dahil olmak üzere İsrail’e güçlü destek veriyor. Pek çoğu, İsrail’in İran’a yönelik saldırılarını da uzun süredir destekliyor.

Ancak Trump’ın Make America Great Again (MAGA) hareketi içindeki bazı önemli isimler, bu geleneksel “sarsılmaz” İsrail desteğine artık şiddetle karşı çıkıyor. Son günlerde, ABD’nin Orta Doğu’da bir savaşa neden bulaşması gerektiğini sorguluyorlar. Özellikle Trump’ın “önce Amerika” dış politika söylemi düşünüldüğünde.

Trump yanlısı gazeteci Tucker Carlson, Cuma günü sert bir eleştiri kaleme aldı ve ABD hükümetinin “saldırılara karışmadığı” yönündeki açıklamalarının gerçeği yansıtmadığını belirterek, ABD’nin “İsrail’i terk etmesi” gerektiğini savundu. Carlson, Netanyahu’nun “savaşı isteyen hükümetiyle” ABD askerlerini kendi adına savaşa sürüklediğini ima etti.

Carlson şunları yazdı:

Aynı şekilde Trump’a bağlılığıyla bilinen Temsilciler Meclisi üyesi Marjorie Taylor Greene, X platformunda şöyle yazdı: “ABD’nin İsrail-İran savaşına tam olarak dahil olmasını savunan herkes, America First/MAGA hareketinin yanında değildir.”

AMERİKAN ÜSLERİ ‘TEHDİDİ’

Bu durum Trump’ın Aşil topuğu olabilir: İsrail saldırısından uzak durması için baskı görüyor ve en azından kamuoyuna açık biçimde bu baskıya yanıt verdiği görülüyor.

Hafta sonu boyunca MAGA hareketinde yaşanan tartışmalar, Trump’ın sosyal medyada Putin ile aynı fikirde olduğunu ve savaşın sona ermesi gerektiğini söylediği paylaşımıyla aynı zamana denk geldi. Pazar günü, İran ve İsrail’in bir anlaşmaya varması gerektiğini söyledi ve “ABD’nin İran’a yönelik saldırıyla hiçbir ilgisi yok” dedi.

BBC’ye göre İran, eğer Washington İsrail’e destek vermeye devam ederse ki şu anda bu gerçekleşiyor, bölgedeki Amerikan üslerini vurmakla tehdit etti.

Analize göre, “Herhangi bir Amerikan askerinin veya sivilin yaşamını yitirmesi riski, MAGA hareketinin izolasyonist tezlerini güçlendirecek ve bu da Trump üzerindeki geri çekilme ve Netanyahu’ya saldırıyı durdurması yönünde baskıyı artırır.”