Küresel ekonomi kırılganlıklarla mücadele ediyor

Savaşların ekonomileri yıpratması, ticaret savaşlarının enflasyonu yükseltmesi ve kırılganlıkların artıp belirsizlik ortamınının körüklenmesi küresel büyüme beklentilerini de aşağı çekti.

Dünya Bankası Başekonomist Yardımcısı ve Beklentiler Grubu Direktörü Ayhan Köse, küresel ekonomideki kırılganlıklar nedeniyle büyüme tahminlerini düşürdüklerini belirterek, kısa vadede fiyat istikrarı, mali disiplin, bütçe açıklarının azaltılması ve borç sorununun kontrol altına alınmasının, orta ve uzun vadede ise yapısal reformlar, beşeri sermaye ile verimliliğin artırılması ve iş ortamının iyileştirilmesinin gerektiğini ifade etti. Köse, Dünya Bankasının Washington’daki genel merkezinde AA muhabirinin küresel ekonomiye ilişkin sorularını yanıtladı. Dünya Bankasının geçen hafta yayımladığı Küresel Ekonomik Beklentiler Raporu’nun bulgularına değinen Köse, “Küresel ekonomiye baktığımızda çok ciddi kırılganlıklar var. Önümüzdeki dönemde de o kırılganlıklar bir şekilde devam edecek.” dedi. Köse, küresel ekonomideki kırılganlıklar nedeniyle ekonomik büyüme tahminini aşağı yönlü revize ettiklerini belirterek, dünya ekonomisinin bu yıl yüzde 2,3 büyümesini beklediklerini ve bu oranın yüzde 2,7 olan yılbaşındaki tahminlerine kıyasla daha düşük olduğunu aktardı. “SON 25 YILDA BÜYÜME TRENDİ DÜŞÜŞTE” Ekonomilerin yüzde 70’inde büyüme tahminlerini aşağı çektiklerini kaydeden Köse, küresel ekonomik büyümedeki yavaşlamanın yapısal problemler nedeniyle bir kısmının kalıcı, bir kısmının da geçici olduğunu ifade etti. Köse, şöyle konuştu: “Politika yapıcılarının alacağı kararlar dünya ekonomisinin gidişini belirleyecek. Fakat uzun dönemde, özellikle bu yüzyılda olanlara baktığımızda, geçtiğimiz 25 yılda büyümede trend bir düşüş var. 2000’li yıllarda dünya ekonomisinde özellikle gelişmekte olan ülkelerde ortalama yüzde 5’lik büyüme rakamlarını görmekteydik, 2010’da o rakamlar yüzde 4’e düştü, şimdi yüzde 3,5’lerde. Önümüzdeki dönemde de düşmesini bekliyoruz. Çünkü yatırımlarda, nüfus artışında düşüş var. Bütün bunların sonucunda üretkenlikte de istediğimiz sonuçları almadığımız için üretkenliğin düşüşü daha düşük büyüme rakamlarına yol açıyor.” “ÜLKELERİN REFORM İŞTAHI AZALDI” Ekonomik büyüme için kısa, orta ve uzun vadede politika yapıcıların uygulayacağı politikaların çok önemli olduğunu vurgulayan Köse, kısa vadede fiyat istikrarının sağlanması, mali disiplin, bütçe açıklarının düşürülmesi ve borç sorununun ciddi bir şekilde kontrol edilmesinin, orta ve uzun vadede ise yapısal reformlar, beşeri sermaye ve üretkenliğin artırılmasının, iş ortamının daha iyi hale getirilmesinin önemli olduğunu anlattı. Köse, şunları kaydetti: “Dünyaya baktığımızda genel olarak özellikle gelişmekte olan ülkelerde 2000’li yılların sonrasında yatırımlarda ciddi bir azalma görüyoruz. Dış yatırımlarda bir azalma var, içte de yatırımların büyümesinde düşüş var. Bunun global ve ülke bazında nedenleri var. Global bazdaki nedenler; ticari konularda çok ciddi çekişmeler yaşanıyor, jeopolitik olarak tansiyon çok ciddi yükselmiş durumda ve genel olarak politika belirsizliği hiç görmediğimiz kadar yüksek bir seviyede. Ülkeler bazında baktığınızda; 2000’li yıllarda gördüğümüz reform hareketlerini, reform programlarını görmüyoruz. Birçok ülkede reform iştahı çok daha azalmış durumda. Reformlar çok önemli çünkü yabancı sermayenin bir ülkeye gelmesi veya özel sermayenin ciddi bir şekilde yatırımları artırması için iş ortamının kuvvetlenmesi lazım. Bu da tabii ki kurumların kuvvetlenmesi, mali politikaların yerine oturması, fiyat istikrarının sağlanmasıyla mümkün.” “ABD VE ÇİN ARASINDAKİ REKABET KISA SÜREDE ÇÖZÜLMEZ” Artan ticaret gerilimlerine de değinen Köse, “O konuda büyük ülkeler, Amerika, Çin çok ciddi bir rekabet içerisine girmiş durumdalar. Onların arasındaki rekabetin kısa dönemde çözülmesi şu anda olasılık dışı gözükmekte.” dedi. Köse, gelişmekte olan ülkeler ve diğer gelişmiş ülkelere bakıldığında ise ticaret anlaşmaları yapma konusunda çok ciddi bir istek gördüklerini belirterek, ülkelerin özellikle bölgesel anlamda daha fazla ticaret, yeni pazarlara ulaşmak ve yatırımları artırmak için anlaşmalar yaptığını ifade etti. Ayhan Köse, “Bir yanda büyük ülkeler arasındaki gerilim tabii ki dünya ticareti üzerinde çok ciddi bir gölge oluşturuyor ama aynı zamanda diğer ülkeleri daha aktif bir şekilde ticaret anlaşmaları yapmaya zorluyor.” diye konuştu. “ENFLASYONDAKİ DÜŞÜŞ BU YIL DA PAS GEÇİLEBİLİR” Küresel enflasyona yönelik beklentilerine ilişkin değerlendirmelerde de bulunan Köse, “Enflasyondaki düşüşün bu yıl biraz gecikeceğini öngörüyoruz. Fakat önümüzdeki yıl daha iyi bir noktaya geleceğimizi düşünüyoruz.” dedi. Köse, özellikle gelişmiş ülkelerde hizmet sektörü enflasyonunda bu yıl hala bir “katılık” olduğunu belirterek, bir gecikme olsa da enflasyondaki düşüşün devam edeceğini öngördüklerini aktardı. Merkez bankalarının enflasyon hedeflerini tutturmaya yönelik politikalarda çok daha aktif olmaları gerektiğini vurgulayan Köse, bunu da çok açık bir şekilde kamuoyuna anlatmaları gerektiğini dile getirdi. Köse, enflasyon beklentilerinin bozulmasının önlenmesi gerektiğini, beklentilerin enflasyon hedeflerine yakın tutulması gerektiğini ifade etti. Bunun bazı ülkelerde yapılması kolay bazılarında ise çok daha zor olduğunu belirten Köse, enflasyon konusunda merkez bankalarının alması gereken önlemlerin yanı sıra kamu maliyesi tarafında da bütçe açıklarının kontrol edilmesinin çok önemli olduğunu kaydetti. Orta Doğu’da artan gerilimin enerji fiyatları üzerinde ciddi yukarı yönlü bir baskı yarattığına işaret eden Köse, “Gerilim ne kadar sürecek, özellikle Orta Doğu’da petrol rezervlerini, üretimini ne şekilde etkileyecek, bunun global fiyatlara yansıması nasıl olacak, bütün bunları görmemiz gerekiyor. Bunları gördüğümüz zaman enflasyon resmini çok daha iyi anlayabiliriz.” dedi. “POLİTİKA YAPICILAR GÜVENİLİR POLİTİKALARI MASAYA KOYMASI LAZIM” Gelecek dönemde küresel ekonominin geleceği konusunda umutlu olup olmadığına ilişkin bir soru üzerine Köse, “Tabii umutlu olmamız lazım, iyimser olmamız lazım. İyimser olmazsak yaptığımız işi bırakmamız gerekiyor. Fakat o iyimserliğin de bir şekilde temkinli olması lazım.” diye konştu. Köse, çok ciddi bir belirsizlik ortamı yaşandığına işaret ederek, şöyle devam etti: “Özellikle politika belirsizliği tüm zamanların en üst seviyesine çıkmış durumda. Çok ciddi jeopolitik tansiyon artışı var. Bir de bizim bildiğimiz küreselleşmeye açık, küreselleşmeyi amaç edinen politikaların dışında daha korumacı politikaların ortaya çıktığı bir dönemden geçiyoruz. Özellikle son beş yıla baktığımızda, küresel ekonomi kimsenin beklemeyeceği kadar dirençli bir şekilde şoklara dayandı. Pandemi ile başladık, sonra tedarik zincirlerinde çok ciddi kopmalar yaşadık, ondan sonra enflasyonda çok hızlı artış gördük ve tabii ki Rusya-Ukrayna Savaşı, şimdi Orta Doğu’da olan gelişmeler bunlar çok kısa zamanda olmuş global ekonomi için çok büyük şoklar. Şu ana kadar ciddi bir direnç var, bu direncin devam etmesini umuyoruz. Tabii ki büyüme tahminlerinde düşüşler açık. Politika yapıcıların daha ciddi bir şekilde kısa ve orta dönemli, güvenilir politikaları masanın üzerine koymaları lazım. Bu olduğu zaman biz daha umutlu hale geleceğiz.”