Zirai don vurdu kiraz yemeden bitti

Duygu Erdoğan – Dünyanın en önemli kiraz üreticisi Türkiye, bu yaz mevsimini evlere kiraz girmeden kapatıyor. Aynı zamanda ihracata da gönderilecek ürün kalmayınca meyveden döviz girdisi en düşük seviyeye indi.

Nisan ayında yaşanan kar yağışı ve soğuk hava etkisiyle çiçek açma döneminde olan kiraz ağaçlarını don vurmuş; verim oldukça düşük oluşmuştu. Üreticinin satacak ürünü az, tüketici ise markette kilo fiyatı 600 liradan düşük kiraz bulamıyor. Türkiye’nin en geç kiraz hasadı yapılan bölgesi Konya Hadim’de hasat sürüyor ancak buradaki kayıpların yüzde 90’a ulaştığı görüldü.

Zarar büyük oldu

Dünya kiraz üretiminde ilk sırada olan Türkiye’de tüketiciler bu yaz kiraza hasret kalmaya devam ediyor. Yüksek fiyat ve düşük kalite ürünlerle karşılaşan tüketiciler, kiraz tüketimini oldukça azalttı. Pazarlarda düşük kalite kirazda kilo fiyatı 150-300 lira arasında değişirken, marketlerde görece iyi kalite ürünlerde fiyat 500-700 lira arasında değişiyor. Konya Hadim Ziraat Odası Başkanı Tefik Ateş, “Bazı alanlarda yüzde 80’e, yüzde 90’a varan kayıplar var. Büyük kısmı ihracata gidecek, bir kısımını da iç pazara vereceğiz. Ancak ürün çok az” dedi.

67 bin ton 6 bin tona düştü

2024 yılında 67 bin ton kiraz ihraç eden Türkiye, 2025 yılında kiraz sezonunun sonu gelindiğinde 6 bin ton kiraz ihraç edebildi. Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkan Yardımcısı ve Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, 2025 yılının ilk yarısında ihracatlarının yüzde 9 kayıpla 560 milyon dolara düştüğünü dile getirdi. İhracattaki düşünün ana etkeninin mart ve nisan aylarındaki zirai don olduğunu paylaşan Uçak, “Özellikle üretiminde dünya birincisi olduğumuz kiraz rekoltesinde zirai don sebebiyle yüzde 90’lara kadar yaşanan kayıp, ihracatımızın azalmasında önemli etki sahibi oldu. Geçen sene 67 bin ton ihracat yaptığımız kiraz ihracatında bu sezon 6 bin ton civarındayız. Artık sezon da sona erdi diyebiliriz. Yaşanan kaybı ihracattaki azalmadan da görebilirsiniz. Allah bir daha böyle bir felaketi bir daha üreticimize ve ihracatçımıza yaşatmasın. Gerçekten çok zor bir dönemden geçtik” dedi.

Dünya birincisi

Türkiye, normal şartlarda; kiraz ekili alanlar ve üretimi ile dünyada açık ara birinci sırada. Buna karşılık kiraz ihracatında bir miktar geriden takip ettiği sıralamada ise üçüncü olarak konumlanıyor. Kirazda özellikle Uzak Doğu ülkelerine yönelik ihracatı artırmaya yönelik politikalar uygulanıyor.

‘Borçlar ertelenmeli’

Zirai don nedeniyle yaş meyve sebze ve meyve sebze mamulleri işletmelerinin 2025 yılında düşük kapasiteyle çalışmak zorunda kalacaklarına dikkati çeken Uçak, Eximbank’ın zirai don sebebiyle kredi borçlarını ertelemesi için girişimde bulunduklarını paylaştı. Uçak, “Umarım yakın zamanda bu girişimlerimiz sonuçlarını verecektir” ifadelerini kullandı.