Son Dakika… ‘Güneşi Karartma’ planı: ABD’nin gizli iklim deneyi ortaya çıktı!

Araştırmacılar, Politico’nun haberine göre “halka korku vermemek adına” bu çalışmayı sessizce sürdürdü. Geçen yıl California’daki bir araştırma ekibi, emekli bir uçak gemisinde bulut oluşturma makinesini test eden ve iptal edilen bir deneyle dikkat çekmişti. Ancak perde arkasında, çok daha büyük ve potansiyel olarak riskli bir çalışma planlıyorlardı: Güneş ışınlarını karartmak için kullanılabilecek tuzlu su püskürtme ekipmanlarının test edilmesi.

BÜYÜK ÇAPTA BULUT ÜRETİMİ!

Bu milyonlarca dolarlık proje, Porto Riko’dan daha büyük bir okyanus bölgesinde bulut üretmeyi hedefliyordu. İşte bu gizemli girişimin detayları ve iklim değişikliğiyle mücadelede çığır açabilecek araştırmanın perde arkası.

DENEYİN AMACI NEYDİ?

Geçen yıl San Francisco Körfezi’nde gerçekleştirilen ve yalnızca 20 dakika süren bir deney, Washington Üniversitesi öncülüğünde yapılmıştı. Ancak bu kısa test, çok daha büyük bir planın sadece başlangıcıydı. Üniversitenin Deniz Bulutlarını Parlatma Programı’na ait 2023 tarihli bir araştırma planına göre, ekip Kuzey Amerika, Şili veya Güney-Orta Afrika’nın batı kıyılarında 3 bin 900 mil karelik bir alanda bulut oluşturma deneyi yapmayı planlıyordu. Bu ölçekte bir deney, bulutlardaki değişikliklerin uzaydan kolayca tespit edilebileceği anlamına geliyor.

Deney, Alameda’daki uçak gemisi güvertesinde yapılan pilot testin başarısına bağlıydı. Ancak yerel yetkililerin bilgilendirilmemesi nedeniyle bu test durduruldu. Elde edilen 400’den fazla iç yazışma, e-posta ve metin mesajı, POLITICO’nun Washington Üniversitesi’nden alınan açık kayıt talebiyle ortaya çıktı.

Araştırma ekibe gönderilen Kasım 2023 tarihli bir e-postada, Deniz Bulutlarını Parlatma Programı’nı haber yapan bir NPR muhabirine Alameda çalışmasından bahsetmemeleri yönünde talimat verildiği görülüyor. | Washington Üniversitesi

DENEY NEDEN GİZLİ TUTULDU?

Araştırmacılar, deneyin halka açıklanmadan yürütülmesinin ardında birkaç neden olduğunu belirtiyor. İlk olarak, teknolojinin erken aşamada olması nedeniyle kamuoyunun tepkisinden kaçınılmak istendi. Ekip, “halkı korkutmaktan” çekindi ve bu nedenle projeyi büyük ölçüde gizli tuttu. Alameda’daki test, yerel yetkililere haber verilmeden başlatıldığında, şehir meclisi tarafından durduruldu. Belediye Başkanı Marilyn Ezzy Ashcraft, deneyi New York Times makalesinden öğrendiğini söyleyerek tepki gösterdi.

Habere göre araştırmacılar, “geçmişteki benzer hatalardan ders almamış gibi görünüyor. Örneğin, 2021’de İsveç’teki bir deney, yerel toplulukların bilgilendirilmemesi nedeniyle iptal edilmişti.”

DENEYİN AMACI VE TEKNİK DETAYLARI

Deniz Bulutlarını Parlatma Programı, tuzlu su aerosollerini okyanus üzerine püskürterek bulutları daha parlak hale getirmeyi ve böylece güneş ışınlarını geri yansıtarak küresel ısınmayı azaltmayı hedefliyor. Bu teknoloji, güneş jeomühendisliği olarak bilinen bir dizi yöntemin parçası. Alameda’daki test, modifiye edilmiş bir kar yapma makinesini kullanarak bulut oluşturma teknolojisinin gerçek dünya koşullarında çalışıp çalışmadığını test etmeyi amaçlıyordu.

Büyük ölçekli deney, milyonlarca dolarlık bir bütçe gerektiriyordu ve 10 ila 20 milyon dolar arasında bir maliyet öngörülüyordu. Proje, ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) ve Enerji Bakanlığı’ndan (DOE) sınırlı federal fon almıştı. Ayrıca, araştırmacılar ABD hükümetine ait gemi ve uçaklara erişim sağlamayı umuyordu. Ancak Alameda’daki başarısızlık ve siyasi muhalefet, bu kaynaklara erişimi zorlaştırdı.

POTANSİYEL RİSKLER VE TARTIŞMALAR

Güneş jeomühendisliği, küresel ısınmayı azaltmak için güneş ışınlarını yansıtmayı amaçlayan bir dizi teknolojiyi kapsıyor. Ancak bu yöntemler, hava modellerini bozarak tarım verimini, yaban hayatını ve insanları etkileyebilir. Uzmanlar, bu teknolojilerin aniden durdurulması durumunda “sonlanma şoku” adı verilen bir durumla sıcaklıkların hızla yükselebileceğini belirtiyor. Bu nedenle, sadece araştırma yapmak bile tartışmalı.

Güneş jeomühendisliği, iklim değişikliğiyle mücadelede umut vaat etse de, etik ve toplumsal sorunlar nedeniyle bu konuda farklı görüşler var. Bazı bilim insanları, iklim krizinin ciddiyeti nedeniyle bu teknolojilerin araştırılması gerektiğini savunuyor. Chicago Üniversitesi’nden David Keith, “Tartışmalı konuların araştırılması için geniş bir uzlaşı gerekseydi, hiçbir konuyu araştıramazdık,” dedi.

Ancak 575’ten fazla bilim insanı, jeomühendisliğin adil ve etkili bir şekilde küresel olarak yönetilemeyeceğini söyleyerek geliştirilmesine karşı bir yasak çağrısında bulundu.