İKLİM KRİZİ: KÜRESEL SICAKLIKLAR REKOR KIRDI: TARİHİ SEVİYELER ARTIYOR! 1.5 DERECE EŞİĞİ NE DURUMDA?

Küresel sıcaklıklarda özellikle son yıllarda yaşanan tarihi artış dikkati çekerken, yüzey sıcaklığının 1850-1900 yıllarını kapsayan sanayi öncesi dönem ortalamasının 1.5 derece üzerinde olduğu 2024 kayıtlardaki en sıcak yıl oldu. 2025’in ilk aylarından rekor haberleri gelirken Temmuz ayı verileri önümüzdeki ay açıklanacak.

2024’te Paris Anlaşması’nda kritik eşik olarak belirlenen 1.5 derecelik sıcaklık artışı ilk kez aşıldı.

Geçen yıl küresel ortalama sıcaklık 15.1 derece olarak ölçüldü. Bu değer, 2023’teki artışın 0.12 derece üzerinde kaydedildi. Küresel yüzey sıcaklığı, 2023’te sanayi öncesi dönem ortalamasının 1.4 derece ve 2022’de 1.1 derece üzerinde gerçekleşti.

Küresel kutup ayısı popülasyonu 22 bin-31 bin arasında tahmin ediliyor, ancak 19 alt popülasyondan en az üçü şu anda azalıyor. Deniz buzu kaybı, kutup ayılarında açlık riskini artırıyor. Yeni bir çalışma, kutup ayılarından bazılarının günde 12 bin 325 kalori yaktığını, bu nedenle yüksek enerjili fok diyetine ihtiyaç duyduğunu gösteriyor. Buzsuz dönemlerde karada yiyecek bulmak zorlaştığından, ayılar kilo kaybediyor ve yavruların hayatta kalma oranı düşüyor. Fotoğraf: AP

1.5 DERECE EŞİĞİNİN AŞILMASI NE ANLAMA GELİYOR?

Uzmanlar, 1.5 derece sınırının aşılmasının iklim açısından kritik bir eşik olduğu konusunda uyarırken, sıcaklık artışlarının şiddetli hava olaylarını, kuraklıkları ve ekosistem üzerindeki riskleri artırdığına işaret ediyor.

KAYITLARDAKİ EN SICAK DÖNEM

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) verilerine göre, 2015-2024 en sıcak dönem olarak kayıtlara geçti.

Advances in Atmospheric Sciences dergisinde yayımlanan ayrı bir çalışma ise 2024’te okyanusların ısınmasının rekor sıcaklıkların yaşanmasında kilit rol oynadığını ortaya koydu.

Küresel ısınmanın neden olduğu fazla ısının yaklaşık yüzde 90’ı okyanuslarda depolandığı için okyanus ısı içeriğinin iklim değişikliğinin en kritik göstergelerinden biri olarak kabul edildiği belirtildi.

HAZİRAN AYINDA DÜNYA ORTALAMASI

Öte yandan, geçen ay dünyada kayıtlardaki en sıcak üçüncü haziran ayı olurken ortalama sıcaklıklar 16.46 derece olarak ölçüldü. Haziran ayındaki sıcaklıklar, sanayi öncesi dönem ortalamasının 1.3 derece üzerinde gerçekleşti.

Söz konusu dönemde Avrupa’da yüzey sıcaklık ortalaması haziranda 18.46 derece ölçülürken, kıta için kayıtlardaki beşinci en sıcak haziranayıoldu.

PARİS İKLİM ANLAŞMASI’NIN 1.5 HEDEFİ

2015’te Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) kapsamında kabul edilen Paris İklim Anlaşması’nın öncelikli hedefi küresel ortalama sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 2 derece üzerinde bir sıcaklıkla sınırlamak. Kritik anlaşmadaki hedefler şöyleydi:

• Küresel ortalama sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 2 derece üzerinde tutmak, mümkünse 1.5 derece ile sınırlamak.
• Ülkelerin, sera gazı emisyonlarını azaltmak için ulusal katkı beyanları (NDCs) sunması ve bu hedefleri her beş yılda bir gözden geçirerek güçlendirmesi.
• Gelişmiş ülkelerin, gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum için yıllık 100 milyar dolar finansman sağlaması.
• İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı toplulukların ve ekosistemlerin direncini artırmak için uyum kapasitesini güçlendirmek.
• İklim değişikliğinin kaçınılmaz etkilerinden kaynaklanan kayıp ve zararları ele almak için mekanizmalar geliştirmek (özellikle savunmasız ülkeler için).
• Ülkelerin emisyon azaltım ve uyum çabalarını izlemek için şeffaf bir raporlama ve izleme sistemi oluşturmak.