Sıfır Atık Vakfı, israf krizini gözler önüne serdi: 18 milyon ton gıda israfı

Sıfır Atık Vakfı, dünyanın giderek derinleşen kaynak tüketimi krizine sürüklendiği felaketin boyutlarının gözler önüne serildiği bir rapor yayımladı. Türkiye’de her yıl yaklaşık 18 milyon ton gıdanın israf edildiği kaydedilen raporda, kişi başına düşen yıllık su miktarının 1000 metreküpe düşmesinden dolayı Türkiye’nin “su stresi” yaşadığı vurgulandı.

Raporda, gıda, su, enerji, doğal kaynak ve zaman israfının yalnızca ekonomik bir sorun olmadığına, bu durumun aynı zamanda gezegenin yaşanabilirliğini tehdit eden çok boyutlu bir kriz haline dönüştüğüne dikkat çekildi. BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, dünya genelinde her yıl yaklaşık 1,3 milyar ton gıda çöpe atılıyor. Bu miktar, üretilen toplam gıdanın yüzde 33’üne denk geliyor. İsraf edilen gıdanın sadece dörtte biriyle 800 milyon aç insan doyurulabilirken, bu çelişki küresel sürdürülebilirlik hedefleriyle ciddi bir çatışma oluşturuyor.

Her yıl 250 kilometreküp tatlı su, yalnızca israf edilen gıdanın üretimi için harcanıyor. Tarım sektörü, dünya genelindeki su kullanımının yüzde 70’inden fazlasını oluştururken, bu alanda gerçekleşen israf ciddi bir gizli su kaybına neden oluyor. Enerji açısından ise israf edilen gıdanın üretiminde harcanan enerji, küresel enerji tüketiminin yüzde 10’una karşılık geliyor.

Günde 4,9 milyon ekmek çöpte

Türkiye’de her yıl yaklaşık 18 milyon ton gıda israf edilirken, bu miktar, ülkede üretilen gıdanın yaklaşık yüzde 20’sinin doğrudan çöpe gitmesi anlamına geliyor. Günde 4,9 milyon ekmek çöpe atılıyor. Bu da yılda 1,8 milyar ekmeğe karşılık geliyor. En fazla israf edilen ürünler arasında ekmek, sebze, meyve ve süt ürünleri yer alıyor. Türkiye’de konutlarda tüketilen elektriğin yaklaşık yüzde 15’i gereksiz kullanım nedeniyle boşa harcanıyor. “Standby” modundaki cihazlar, açık unutulan aydınlatmalar ve verimsiz çalışan ısıtma/soğutma sistemleri bu kayıpların temel nedenleri arasında. Sanayi sektöründe ise makinelerin verimsiz çalışması ve atık ısı yönetimindeki yetersizlikler, ciddi enerji israfına yol açıyor.
Türkiye’de kişi başı günlük su tüketimi ortalama, 225 litre seviyesinde. Bunun en az yüzde 35’i gereksiz kullanım kaynaklı israf olarak değerlendiriliyor. Sızdıran musluklar, bilinçsiz bahçe sulamaları ve alışkanlık haline gelmiş hatalı kullanım biçimleri, yılda milyarlarca litre su kaybına neden oluyor.

100 milyar TL maliyet

World Wide Fund for Nature (WWF) raporuna göre, Türkiye’de toplanan atıkların yüzde 67,2’si düzenli depolanırken, yüzde 20,2’si depolama alanlarında bertaraf ediliyor ve sadece yüzde 12,3’ü geri kazanım tesislerine gönderiliyor. Tek kullanımlık ürünlerin yaygın kullanımı, atık yönetimini zorlaştırıyor ve çevresel yükü artırıyor. İsrafın Türkiye ekonomisine yıllık maliyeti 100 milyar lirayı aşıyor. Bu kaynak, tarımsal üretimde verimliliği artırmak, sulama altyapılarını yenilemek, yenilenebilir enerji yatırımlarını hızlandırmak gibi alanlarda kullanılabilecek ölçekte stratejik bir bütçeyi temsil ediyor.