Pamuk üretimi 3’lü kıskaç altında

Duygu Erdoğan – Pamukta eylülde hasada hazırlanan üreticiler üç farklı tarafta yaşadıkları zorluklarla pamuk üretimini giderek azaltıyor. İklim temelli sorunlarla oluşan kuraklık üretimi vurdu. Artan maliyetler ve buna karşılık sabit kalan destek primi işlevini yitiriyor. Tekstil başta olmak üzere küresel talepteki daralma hammadde piyasasını derinden sarsıyor. Buna karşılık çok uzun yıllardır pamuk üretimiyle uğraşan çiftçiler ekimine devam etse de üretim, değer olarak karşılık bulamıyor. Sanayiciler ise, Türkiye’nin stratejik bir ürünü olarak pamukta bu zorlu dönemlerin çiftçi açısından daha iyi atlatılması için bir planlama önerisinde bulunuyor.

‘Su yönetimi ertelenemez’

Ulusal Pamuk Konseyi Başkanı Fevzi Çondur, pamuk üretiminin sadece çiftçilerle sınırlı olmadığını, tarım, sanayi ve ihracatı kapsayan geniş bir süreç olduğunu vurgulayarak, tüm paydaşların ortak sorunlarla karşılaştığını ve sektörde sürdürülebilirlik için kapsamlı adımlar atılması gerektiğini söyledi. İklim değişikliğinin tarım üzerindeki yıkıcı etkilerine dikkat çekerek özellikle son yıllarda giderek artan kuraklık nedeniyle pamuk üreticilerinin ciddi verim kayıplarıyla karşı karşıya kaldığını vurgulayan Çondur, “İklim kaynaklı su yetersizliği, üretim planlamasını imkânsız hale getiriyor. Sulama maliyetleri artarken, suya ulaşamayan üretici pamuk ekmekten vazgeçiyor. Bu yalnızca bir tarımsal sorun değil, aynı zamanda kırsal kalkınma ve ekonomik istikrar sorunudur” dedi.

Pamuk üretiminin iklim değişikliğinden en fazla etkilenen alanlardan biri olduğunu vurgulayan Çondur, tarımsal sulama altyapısının bölgesel ihtiyaçlara uygun şekilde hızlıca yenilenmesi gerektiğini ifade etti. Çondur, “Sürdürülebilir pamuk üretimi için su yönetimi artık ertelenemez bir konudur. İklim şartlarına uyum sağlayan bütüncül stratejiler geliştirilmezse, yaşanan kayıplar yalnızca üreticiyle sınırlı kalmaz; ülke ekonomisi de ciddi şekilde etkilenir” dedi.

‘Rekabet avantajı kayboldu’

Türkiye’nin lokomotif sektörü hazır giyim ve tekstildeki küresel sorunlar da hammadde pamukta talep yetersizliğini beraberinde getiriyor. Maliyet artışları ve yüksek enflasyon ile düşük döviz kuru nedeniyle sorunların çözüm sürecinin de uzadığını belirten İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İrfan Özhamaratlı, “Küresel talebin düzelmemesinin yanı sıra rekabetteki avantajımızı da kaybettik. Firmalar ya maliyetlerle dengeli bir fiyata satacak ki o zaman alıcı fiyatı yüksek bulur, ya da kârsız hatta zararına satarak kapasiteyi kullanacak. Şu anda yapılan ikincisi. Yani bu sürdürülebilir olmak yanı sıra üretimin ve istihdam geleceği için önemli bir tehdit” diye konuştu.

Yakın dönemde bir iyileşme beklentisi öngörülmediğini vurgulayan Özhamaratlı, “Ancak pamuk Türkiye ekonomisi için vazgeçilmez değerde bir üründür. Bu zor dönemde üreticiyi koruyacak, çiftçinin üretimden vazgeçmesine engel olacak ciddi önlemler alınmalıdır” dedi.

‘Üretim düşüşü sürecek’

Türkiye’de pamuk üretimi özellikle 2011’den itibaren artan bir döngüye girmiş, paydaşları Türkiye’nin pamukta yeterlilik seviyesini yüzde 70’e kadar çıkarmıştı. 2015/16 sezonunda bir miktar düşük üretimi karşılık 2022’ye kadar yaklaşık 10 yıl bu üretim devam etmişti. Ancak özellikle koronavirüs pandemisi ardından küresel ekonomilerdeki zorlanma, tekstil ve hazır giyimdeki talep yetersizliğiyle birlikte alımları ve fiyatı düşürdükçe çiftçiyi de farklı ürünlere yöneltti. 2023’te bu zamana kadarki dip noktayı gören üretimde yakın zamanda bir toparlanma öngörülmüyor.

‘Kritik önemde’

Artan girdi maliyetlerinin de üreticiyi zorladığını aktaran FevziÇondur, pamuk üreticileri için fark ödemesi desteğinin üretim planlamasında kritik bir rol oynadığını belirtti. 1.60 kuruş olarak uygulanan destek priminin her yıl maliyetler ölçüsünde artırılarak üreticiye destek olunması da talep ediliyor.