Son dakika! Ağaçlardan düşen maymunlar ve yarasalar, kavrulan midyeler, milyarlarca hayvan ölüyor

Geçen yıl bahar aylarında sıcaklık 43 dereceyi aştığında, kasabanın uluyan maymunları susuzluk ve bitkinlikten dolayı ağaçlardan elma gibi düşmeye başladı, cansız bedenleri yere çarpıyordu.

Hayatta kalanlara buz ve damar içi sıvılarla tedavi edildi. Tabasco eyaletinde en az 83 primat ölü bulundu, ancak yerel veterinerler bölgede muhtemelen yüzlerce maymunun öldüğünü tahmin ediyor.

• Avustralya’da da yarasalar ağaçlardan düştü. Kanada’da gelgit havuzlarında milyarlarca midye ve deniz salyangozu kavruldu. Erkek böcekler yükselen sıcaklıklar nedeniyle neredeyse tamamen kısırlaştı.

Yerel kitlesel ölümlerin ötesinde, ekologlar aşırı sıcakların dünya genelindeki vahşi yaşam popülasyonlarına oluşturduğu tam tehdidi ve türleri ne kadar hızlı bir şekilde yok oluşa sürüklediğini anlamaya yeni başlıyor.

Ortalama sıcaklıkların istikrarlı bir şekilde yükselmesi, türleri tercih ettikleri yaşam alanlarından çıkarması ve yiyecek kıtlığına yol açması uzun süredir bekleniyordu. Ancak bilim insanları, bu yakıcı sıcaklık dönemlerinin vahşi yaşam için eşsiz bir tehdit oluşturduğunu söylüyor.

Avustralya’nın Atherton Tablelands bölgesindeki Tolga yarasa hastanesinde baş aşağı asılı duran öksüz gözlüklü yarasalar. Queensland’de rekor 42°C sıcaklıklarda binlerce tehdit altındaki hayvan sıcaklık stresinden öldü. Fotoğraf: D Pinson/Alamy

Sıcak hava dalgaları, bazı bölgelerde uzun vadeli nüfus kayıplarına yol açıyor. Uzmanlar, iklim acil durumunun ormansızlaşma ve habitat kaybıyla eşit, hatta daha kötü, bir biyolojik çeşitlilik kaybı sürücüsü haline geldiğini söylüyor.

Kotz ve meslektaşları yakın zamanda, dünya genelinde 3 bin’den fazla kuş popülasyonuna ait on yıllardır süren izleme verilerini ve günlük hava durumu kayıtlarını inceleyerek sıcak hava dalgalarının bazı bölgelerdeki gözlemlenen düşüşlere katkıda bulunup bulunmadığını araştırdı. Diğer faktörleri kontrol ettikten sonra, ılıman, boreal ve tundra bölgelerindeki kuş popülasyonlarının kavurucu sıcaklardan pek fazla etkilenmediği sonucuna vardılar. Ancak tropiklerdeki bulgular endişe vericiydi: aşırı sıcak, tropikal kuş popülasyonlarını son 70 yılda yüzde 25 ila yüzde 38 oranında azalttı. Özellikle tropikal ötücü kuşlar en ağır darbeyi aldı.

MİLYARLARCA HAYVAN ÖLDÜ

2021 yazında Pasifik kuzeybatısına bir sıcaklık kubbesi indiğinde, Vancouver Adası’ndaki Georgia Boğazı boyunca hava sıcaklıkları 46 dereceyi aştı. Bilim insanları, sahillerde yürüyerek gelgit havuzlarında binlerce cansız yumuşakça ve deniz salyangozu bulduklarında dehşete düştü. Kayalara yapışık olan bu canlılar, daha serin sulara kaçamadı.

British Columbia Üniversitesi’nde deniz biyoloğu olan Prof. Christopher Harley, o dönemde sıcak hava dalgasının kıyı boyunca 1 milyar hayvanı öldürdüğünü tahmin etmişti ancak şimdi şunları söylüyor:

VÜCUT SICAKLIKLARINI DÜZENLEYEMİYORLAR

2020’de Global Change Biology’de yayımlanan bir araştırma incelemesinde, bilim insanları dünya genelindeki birçok böceğin sıcak hava dalgaları sırasında vücut sıcaklıklarını düzenleyemediğini, çünkü ortam sıcaklıklarını taklit ettiğini belirtti. Aşırı sıcak, bu nedenle türleri sınırlarının ötesine itebilir.

Ancak sıcak hava dalgaları aynı zamanda geçici bir patlama tetikleyebilir: yerel yiyecek kaynaklarını hızla tüketen bir popülasyon artışı, sonunda bir çökmeye yol açar. Yazarlar, bunun yerel böcek yok oluşlarına yol açabileceğini belirtti.

Epidemiyologlar, sıcak hava dalgalarının insanları nasıl etkilediğini açıkça ortaya koydu, ancak insan olmayan memelilerin fizyolojik sonuçları üzerine yapılan araştırmalar yetersiz.

DOĞURGANLIKTA CİDDİ DÜŞÜŞ

Güney Afrika’daki Pretoria Üniversitesi’nde evrimsel biyolog olan PJ Jacobs, Laboratuvarda bir sıcak hava dalgasını simüle ederek erkek farelerin doğurganlığının nasıl etkileneceğini test etti. Her ikisi de testosteron seviyelerinde ve diğer doğurganlık ölçütlerinde ciddi bir düşüş yaşadı. Jacobs, bu durumun, yoğunlaşan sıcak hava dalgalarının küçük hayvanların üreme yeteneğini tehlikeye atabileceğini, gölgeli alanlar veya çimli sığınaklar gibi daha serin sığınaklara erişemezlerse popülasyonların küçülebileceğini söylüyor. Bu, besin zincirinde daha yukarıda ciddi etkiler yaratabilir.

Güney Afrika’nın Namaqualand bölgesinde bir Namaqua kaya faresi. Bir çalışma, sıcak hava dalgasının hayvanların testosteron seviyelerinde ciddi bir düşüşe neden olduğunu gösterdi. Fotoğraf: Neil Bowman/Alamy

Sıcak hava dalgaları, hayvanları hayatta kalmayı sınırlayan davranışsal düzeyde de etkiliyor. Jacobs, “Büyük bir sıcak hava dalgası olduğunda, hayvanlar sadece dışarı çıkıp aşırı sıcaklarda aktif olmayacak. Gölgede dinlenmek zorundalar, bu da üreme ve beslenme gibi zindelikleriyle ilgili diğer şeyleri yapamayacakları anlamına geliyor” dedi. Aynı zamanda, “Şiddetli sıcaklık uçlarına ulaşırsanız, fizyolojik ve moleküler düzeyde etkiler göreceksiniz. Bu, yönelim bozukluğuna ve susuzluğa neden olacak. Ve sadece çökersiniz, bayılırsınız” diye de ekledi.

Laboratuvar fareleri serinlemek için su aradığında bile, “beyin hala etkilenen tek dokuydu. Beyin, vücudun kontrol kutusu. Beyin düzgün çalışmazsa, maymunların ağaçlardan düşmesi gibi durumlar yaşanır.”