Özel temsilci Barrack, yarı özerliklik hedefini açık etti: ABD’den Suriye’de rota değişikliği sinyali

AYDIN HASAN / ASENA YATAĞAN- Düne kadar Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunmasından yana olduğunu ve bu çerçevede ülkedeki yeni yönetime destek olunacağı yönünde mesajlar veren ABD’den sürpriz bir çıkış geldi. Washington Post’ta yer alan habere göre, ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi ve Ankara Büyükelçisi Tom Barrack, Suriye için yeni bir yapılanma modeli önerisini dile getirdi. Barrack, “Bir federasyon değil ama onun biraz altında, herkesin kendi bütünlüğünü, kendi kültürünü, kendi dilini korumasına izin veren ve İslamcılık tehdidi olmayan bir yapı düşünülmeli” ifadesini kullandı.

Uzmanlar, Trump’a yakınolan Barrack’ın “federasyon altı” olarak ifade ettiği yeni model önerisini Milliyet’e değerlendirirken, bu modelin Ahmed Şara yönetimin yanı sıra Türkiye ve bölge devletleri tarafından kabul edilmesi mümkün olmayan bir özerklik formülü olarak görüleceği görüşünü dile getirdi.

‘TÜRKİYE YAPAMAZSIN DİYECEK’

Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Amerika’nın ne yaptığı belli değil. En önemli tarafı Amerika yönünden, kuzeydoğusunda güçlü bir odak var Suriye’nin. Burada hâlâ DAEŞ meselesini ön plana çıkarmak suretiyle geri adım atmıyor. ‘Benim burada 8 üssüm vardı, bunların yedisini bitirdim, bir tanesi kaldı’ diyor. Bütün bunlar söyleniyor ama kuzeydoğu bölgesiyle ilgili olarak orada hâlâ en az 50 bin civarında, eğitilmiş ve silahlandırılmış insan var. Bunların da aşağı yukarı yüzde 15’i Suriyeli. Geri kalanı Suriye dışından gelip buraya yerleşmiş. Burada çok büyük bir yükün altına girersiniz. Bunu çözebilecek olan Amerika’dır. Çünkü bu söylediğim rakamların hepsi Amerika’nın hâkimiyetinin bulunduğu bölgeler. Suriye’nin bölünerek bu işin içinden çıkılması ABD’yi rahatsız etmez. Ama bölgeyi çok rahatsız eder. Dolayısıyla birileri çıkıyor, öbürü giriyor. Burada kendi içinde bir bütün oluşturacak bir Suriye’nin yaratılması hususunda tabiri caizse devamlı taş koyuyorlar, yürümesin diye. Türkiye Amerika’ya ‘Bunu yapamazsın’ diyecektir. Çünkü eğer orada yarı federal dahi olsa, merkezi otoritenin daha da zayıflamış olduğu bir sistemi anlatmış oluyorsunuz. Kendi içinde bu kadar aşiretin, bu kadar farklı etnik grubun yaşadığı bir toplumda, barışçıl bir sonucu elde etmiş bir ülke yaratabilmek fevkalade güç. Barışın merkezi otorite tarafından sağlanması şart. Ama bu bir demokrasi kapsamında olacak. Ama netice itibarıyla bunlar için belirli bir zamana ihtiyaç var. Eğer bunu sağlıklı bir biçimde yürütmezseniz, hem Ortadoğu’ya hem de Türkiye’ye ciddi zarar verir.

ANAYASA KOMİSYONU KARAR VERECEK

Dış Politika ve Güvenlik Uzmanı, Ümran Stratejik Araştırmalar Merkezi Araştırma Direktörü Ömer Özkızılcık: ABD, Suriye bölünmesin tezinden vazgeçti diyemeyiz. Ama daha önceki eş güdümlü olan pozisyonundan, SDG’ye daha yakın pozisyona doğru bir kayma olduğunu görüyoruz. Ademi merkezci bir yönetim anlayışı, merkezin haricinde yerelde de kendine ait bir eğitim sistemi olan kendine ait bir polis, askeri olan bir yapıya yönelik bir değişim. Bu federasyon gibi değil ama ademi merkezci yapıda yine Suriye için federasyonu getireceğiz sorunlarının benzerini getirecektir. O yüzden çok riskli bir mesele. Türkiye ademi merkezci yapılanmaya yönelik net tutumunu ortaya koymuş durumda. Eğer ABD, YPG -SDG’yi merkezi bir Suriye’ye yönelik baskılamayı bırakıp ademi merkezci modeli benimserse Türkiye’nin askeri olarak elindeki güç vasıtalarını kullanmasını bekleyebiliriz. İkinci mesele şu; Suriye’nin ademi merkezci mi olacağı, merkezci mi olacağı vs dair tartışmaların kararını Washington vermeyecek. Buna Suriye’nin gelecek yakın döneminde kurulacak Suriye Meclisinin oluşturacağı Anayasa Komisyonu karar verecek.

TRUMP ÜZERİNDE İSRAİL BASKISI VAR

ANKASAM Başkanı Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol: Netanyahu, hem Dürziler hem de Fırat’ın doğusunda PYD/YPG/SDG üzerinden Suriye’nin bölünmesini de esas alan projesini hayata geçirme konusunda ısrarını devam ettiriyor ve bu noktada ABD – Trump üzerinde ciddi bir Siyonist – İsrail baskısı söz konusu. Fakat Trump şunun da farkında: İsrail’in çıkarlarını – hedeflerini merkeze alan bir politika, ABD’yi bölgesel ve küresel bazda ciddi anlamda bir sıkıntıya sokacak.

Orta yol formülü

Trump sıkışmış vaziyette ve bir ‘orta yol formülü’ geliştirmeye çalışıyor. Diğer taraftan bu formül Suriye’deki grupların Yeni Suriye devletine entegresi çerçevesinde bu yılın Ocak ayında gündeme getirmişti. Görünen o ki Barrack, üstü örtülü şekilde gündeme getirilen bu formülün daha somut bir şekilde adını koymaya çalışıyor ve bir yarı özerklikten bahsediyor. Yani ‘bu etnik/mezhepsel grupların entegresi yeterli değil, bunu bir adım daha ileriye taşıyalım ve buradaki gruplara yarı özerk bir statü kazandıralım’ diyor.

ABD tercihini yapmalı

Bu öneri, hiç kuşkusuz başta Suriye yönetimi ve Arap devletleri olmak üzere tüm bölge tarafından kabul edilmesi mümkün olmayan bir özerklik formülü olarak görülecektir. Türkiye’nin özerklik ya da özerkliğin yolunu açacak önerileri kabul etmesi mümkün değil.Kuvvetle muhtemel Ankara, Yeni Orta Doğu Jeopolitiği’nde önemli bir test alanı olan Yeni Suriye noktasında Trump’ın taahhütlerinin arkasında durmasını bekleyecektir. İsrail’in güvenliği ve istikrarını da vaat eden bölgeyi kendi haline bırakmalı, bölge ülkelerinin sorunu çözme noktasındaki ortak iradelerine de saygı duymalıdır. ABD, tercihini yapmak zorundadır.