7 yılda çevreye 487 milyar liralık yatırım

Türkiye’de çevre hassasiyeti her zaman ilk planda yer alıyor. Sıfır Atık Hareketi’yle daha da pekişen çevre duyarlılığı verilen desteklerle doğru yolda ilerliyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, 2002-2025 yılları arasında belediyelere ve kamu kurumlarına 27 bin 220 adet projeye 70 milyar 297 milyon 278 bin 754 TL destek sağladı.   7 YILDA 487 MİLYAR TL’LİK ÇEVRE YATIRIMI  2018-2025 yılları arasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, belediyelere ve kamu kurumlarına 7 bin 844 proje kapsamına 486 milyar 677 milyon 697 bin TL destek sağladı.   Bu yatırımların 5 milyar 168 milyon 513 bin TL’lik kısmını Sıfır Atık, çevre düzenlemesi ve çevre koruma alanlarında Çevre Ajansı sağladı.     TOKİ Millet bahçeleri için 15 milyar 733 milyon 174 bin TL destek sundu. İLBANK atık su, içme suyu tesisleri, yol ve asfalt ve çevre düzenleme işleri için 461 milyar 257 milyon 654 bin TL’lik yatırım yaptı.   Yine 2018-2025 yılları arasında Kentsel Dönüşüm Başkanlığı ise çevre koruma ve düzenleme işleri için 4 milyar 518 milyon 354 bin TL destek sağladı.       Son 1 yılda (05.06.2024-16.05.2025) ise 4 bin 410 proje kapsamında 97 milyar 80 milyon 381 bin TL’lik destek sunuldu. Bu yatırımların 84 milyar 279 milyon 678 bin TL’lik kısmını İLBANK, 4 milyar 445 milyon 257 bin TL’lik kısmını ise Çevre Ajansı sağlıyor.   SIFIR ATIK PROJESİ  Türkiye’nin tüm dünyaya örnek olan Sıfır Atık Hareketi başarılı şekilde devam ediyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Sıfır Atık Hareketi ile 7 yılda 2017’de yüzde 13 olan geri kazanım oranını 2024’te yüzde 36,08’e çıkardı. Bu yıl bu oranın yüzde 60’a yükseltilmesi hedefleniyor.   Projeyle bugüne kadar   32,5 milyon tonu kağıt-karton,   9,1 milyon tonu plastik,   3,1 milyon tonu cam,  6,4 milyon tonu metal,   23,4 milyon tonu organik ve diğer geri dönüştürülebilir atık olmak üzere toplam 74,5 milyon ton atık ekonomiye geri kazandırıldı.   Böylelikle,  10 milyon hanenin yıllık elektrik faturası kadar tasarruf,  10 şehir hastanesi veya 500’den fazla okul inşa edilebilecek büyüklükte kaynağa ve yüz binlerce kişiye istihdam sağlayacak iş gücüne karşılık gelen 256 milyar lira ekonomiye kazandırıldı.  Projenin başlangıcından bu yana İstanbul’un 7 yıllık su tüketimine eş değer veya 10 milyar insanın 1 yıl boyunca her gün duş almasına yetecek 1,71 trilyon litre su kazanımı elde edildi.  Ayrıca, Türkiye’deki tüm araçların yıllık yakıt tüketimi kadar petrolden 54,6 milyar litre tasarruf, 40 milyon hanenin 1 yıllık elektrik ihtiyacına eş değer 227,3 milyar kilovatsaat enerji tasarruf elde edildi.  Projenin başlangıcından bu yana 552,7 milyon ağacın kesilmesi engellendi ve 150 milyon ton karbondioksit salınımı da önlendi. 

SIFIR ATIK MAVİ HAREKETİ    Sıfır Atık Mavi Hareketi, 10 Haziran 2019’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayelerinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hayata geçirildi. Bu kapsamda yayımlanan Deniz Çöpleri İl Eylem Planları’nın Hazırlanması ve Uygulanması Genelgesi ile 28 kıyı ilinde deniz çöpleri toplanırken ulusal düzeyde eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri yaygınlaştırıldı. DENİZLERDEN 5 YILDA 20 BİN 500 KAMYON DOLUSU ÇÖP ÇIKARILDI  Sıfır Atık Mavi Hareketi ve “Birinci 5 Yıllık İl Eylem Planları” sonucunda denizlerden 245 bin ton çöp temizlendi. Yani; denizler 20 bin 500 kamyon dolusu çöpten kurtarıldı. Bu çöpler uygun bertaraf yöntemleriyle çevreye zarar vermeyecek şekilde yönetildi.     SIFIR ATIK MAVİ “İKİNCİ 5 YILLIK İL EYLEM PLANLARI” YÜRÜRLÜKTE 6 Ocak 2025 yılı itibarıyla “İkinci 5 Yıllık Deniz Çöpleri İl Eylem Planları” yürürlüğe girdi. 5 aylık süreçte yaklaşık 30 bin ton çöp denizlerden temizlendi.      İkinci 5 yıllık İl Eylem Planları’nın uygulanmasıyla, deniz çöplerinin oluşumunu kaynağında önlemek için bölgeye özgü tedbirler alınmaya; kıyıda, deniz yüzeyinde ve deniz tabanında düzenli temizlik çalışmaları sürdürülmeye; ulusal düzeyde eğitim ve bilinçlendirme faaliyetler yaygınlaştırılmaya devam edilecek.  DEPOZİTO YÖNETİM SİSTEMİ     Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Türkiye Çevre Ajansı’nın (TÜÇA) uygulayıcısı olduğu Depozito Yönetim Sistemi 2019 yılında pilot ilçe olarak Ankara Kızılcahamam’da il olarak ise Şubat 2025 itibarıyla Sakarya’da uygulamaya alındı. Başarıyla devam eden sistem sayesinde sadece Kızılcahamam’da yılda ortalama 472 ton atık geri dönüştürülüyor. Vatandaşlar Sakarya’da ise 26 noktada 30 makineyi kullanabiliyor. Sakarya’da 1,5 ayda 100 ton atık cam toplandı.    DOA UYGULAMASI NASIL ÇALIŞIYOR?    Bu sistemle, “Depozitosu Olan Ambalajlar” (DOA) logosu olan plastik ve cam şişeler ile alüminyum ambalajlar DOA İade Makineleri’ne bırakılıyor ve toplanan ambalajlar geri dönüştürülerek yeniden kullanıma kazandırılıyor.     İLK ADIM: Tüketiciler iade süreçlerinde “DOA” dijital uygulamasını telefonlarına yüklüyor.  İKİNCİ ADIM: Depozito iade makinelerine QR kod okutuluyor ve ambalajlar depozito makinelerine yükleniyor. Böylelikle iade edilen ambalajlara karşılık gelen teşvik bedelini dijital cüzdanlarda birikebiliyor.   ÜÇÜNCÜ ADIM: Uygulamada biriken tutar, anlaşmalı mağazalar, marketler ve restoranlarda QR okutularak kullanılıyor. Yine biriken bakiye, transfer yoluyla banka hesaplarına aktarılabiliyor.

DEPOZİTO İADE İŞLEMLERİNDE GÜNLÜK 30 BİN ADET AMBALAJ TOPLANIYOR  Ankara’da bakanlık ana hizmet binası, Türkiye Çevre Ajansı Binası, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi, Kızılcahamam ve Sakarya’da kurulan depozito iade makineleriyle bugüne kadar 1,5 milyon tek kullanımlık içecek ambalajı toplanarak geri kazanımı sağlandı. Günde ortalama 30 bin adet ambalajın toplandığı sisteme vatandaşlar yoğun ilgi gösteriyor.    DOA İLE YILDA 520 MİLYON AVRO KAZANÇ SAĞLANACAK  *Yıllık 120 milyon avro geri kazanım geliri,  *İkincil ham madde kullanımından 250 milyon avro kazanç,  *Atık ithalatında 50 milyon avro azalma,  * Yerel yönetimlerin atık bertarafı ve elektrik kullanımından 100 milyon avro tasarruf sağlanacak.    HEDEF YILDA 25 MİLYAR ATIK ŞİŞE  *Denizlerdeki plastik kirliliği azaltılacak.  *Düzenli depolama sahalarında alandan tasarruf edilecek.  *Enerjiden tasarruf sağlanacak.  *Teknoloji transferi ve yerli üretimde ekonomiye katkı sağlanacak.  *Kayıt dışı üretim engellenecek.  MİLLET BAHÇELERİ  Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Türkiye Yüzyılı kapsamında “81 İlde 100 Milyon Metrekare Millet Bahçesi” hedefiyle şehirlere nefes olacak yeşil alanlar kazandırıyor. Bugüne kadar; – Türkiye genelinde 34 milyon 783 bin metrekare alanda 292 millet bahçesini tamamlandı.

– 42.5 milyon metrekare alanda 242 millet bahçesinin yapımı sürüyor.   -İstanbul’da ise 5 milyon 579 bin metrekare alanda 34 millet bahçesini tamamlandı, 20 millet bahçesine yönelik çalışmalar devam ediyor.  Türkiye genelinde toplam yüzölçümü 6.3 milyon metrekareyi bulan açılışa hazır 36 millet bahçesi bulunuyor.  

ÇEVRE KİRLİLİĞİ DENETİMLERİ    Müsilajla mücadele kapsamında hayata geçirilen Marmara Denizi Koruma Eylem Planı kapsamında bugüne kadar 272 bin 288 işletme ve deniz aracı denetlendi. 2 bin 896 işletme ve deniz aracına 1 milyar 808 milyon 701 bin TL idari ceza uygulandı. 268 işletmenin faaliyeti durduruldu.   Türkiye Çevre Ajansı ile denizlerimizin yüzeyindeki yaklaşık 10 ton atık temizlendi.     TÜRKİYE GENELİ (2020-2025 ARASI)   Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca 2020 – 2025 yılları arasında toplam 304 bin 400 çevre denetimi yapıldı. Denetimler sonucunda 5 milyar 288 milyon 502 bin 436 TL idari yaptırım uygulanırken, 2 bin 53 işletme için durdurma kararı alındı.   2025 yılında ise 5 aylık periyotta 19 bin 677 çevre denetimi yapıldı. 1 milyar 140 milyon 218 bin 541 TL idari ceza uygulanıp, 169 işletme için de durdurma kararı verildi.    2025 yılında yapılan çevre denetimlerine uygulanan ceza miktarları ise şu şekilde;  Hava denetimlerinde 113 milyon 835 bin 820 TL, su denetimlerinde 184 milyon 184 bin 270 TL, atık denetimlerinde 430 milyon 269 bin 361 TL, ÇED denetimlerinde 255 milyon 179 bin 363 TL, gürültü denetimlerinde 30 milyon 651 bin 892 TL, toprak denetimlerinde 54 milyon 553 bin 243 TL, anız yakma denetimlerinde 4 milyon 297 bin 850 TL, egzoz denetimlerinde 9 milyon 514 bin 78 TL, sıfır atık poşet denetimlerinde 1 milyon 557 bin 238 TL ve diğer denetimlerde 56 milyon 175 bin 425 TL olmak üzere toplamda 1 milyar 140 milyon 218 bin 541 TL idari yaptırım uygulandı.    ÇEVRE ETİKETİ UYGULAMASI  Türkiye Çevre Etiketi Sistemi’ni hayata geçirildi. Ürünlerin üretiminden kullanımına kadar tüm süreçlerde çevresel performansını dikkate alan, çevre dostu üretimi teşvik eden uygulamamız kapsamında yeşil etiket uygulamasını hizmete sunuldu.   Bilimsel ve şeffaf kriterlere göre belirlenen, Uluslararası ISO 14024 standardına uygun bu etiketi almaya hak kazanan firmalar iç ve dış pazarda prestij sahibi oluyor.     Bugüne kadar; 8 ürün grubunda (tekstil, seramik kaplama, elde yıkama bulaşık deterjanı, temizlik kağıdı, sert yüzey temizleyiciler, kişisel bakım, çamaşır deterjanı, banyo armatürleri) 20 firmaya “Çevre Etiketi Belgesi” verildi.   KOCAELİ DİP ÇAMURU TEMİZLİĞİ   “İzmit Körfezi Doğu Baseni Dip Çamurunun Temizlenmesi, Susuzlaştırılması ve Bertaraf Hizmeti Projesi” ile toplam maliyeti 2 milyar 504 milyon 100 bin TL olan Türkiye’nin en büyük çevre projesini 2022 yılında devreye alındı.   Kocaeli Büyükşehir Belediyesi yürütülen projenin ilk etabını tamamlandı; 1,1 milyon metreküp dip çamuru deniz suyundan ayrıştırılarak bertaraf edildi. Projenin tamamlanması ile birlikte 720 hektar alanda toplam 33 milyon metreküp dip çamuru temizlenmiş olacak. TÜRKİYE’NİN YÜZDE 13.30’U KORUNAN ALAN STATÜSÜNDE   Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, doğal sit alanları, özel çevre koruma bölgeleri, milli parklar, tabiat parkları, tabiat koruma alanları, tabiat anıtları, yaban hayatı geliştirme sahaları ve sulak alanlardan oluşan korunan alanlara ilişkin çalışmalarını sürdürüyor. İklim değişikliği ile mücadele kapsamında en büyük karbon yutak alanlarından biri olan korunan alanlar 2011 yılında ülke yüzölçümünün yüzde 6.22’sini kapsıyordu. Yapılan çalışmalarla bu sayı yüzde 13.30’u yükseldi. HEDEF; 2030’DA YÜZDE 30 KORUNAN ALAN  Bunlar arasında 4 bin 93 doğal sit alanı, 19 Özel Çevre Koruma Bölgesi ve Mili Parklar, Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı, Tabiat Koruma Alanı, Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, Sulak Alanları içeren 1.724 Korunan Alan bulunuyor. Toplam 10.4 milyon hektar alanı kapsayan korunan alanların Birleşmiş Milletler Biyoçeşitlilik Sözleşmesi’nin “kara, iç sular ve deniz alanlarının yüzde 30’unun korunması” hedefiyle 2030 yılına kadar yüzde 30’a ulaştırılması hedefleniyor.  60 FARKLI DOĞAL SİT ALANINA İLİŞKİN ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR  Doğal sit alanlarının tescil edilebilmeleri ve bu alanların sınıflandırılabilmeleri adına Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırma Raporları da (ETBAR) hazırlanıyor. Bakanlık 2024 yılında başlattığı 60 farklı potansiyel doğal sit alanına ilişkin çalışmalarını sürdürüyor.  7 YENİ ÖÇKB İLE KORUNAN ALANLAR YÜZDE 14.95’E ÇIKACAK   Bakanlık tarafından 19 olan Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin sayısının artırılmasına ilişkin de çalışmalarına devam ediyor. Bu kapsamda 7 yeni Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin tespitine yönelik çalışmalar ve raporlamalar Tabiat Varlıkları Genel Müdürlüğünce tamamlandı. Bu alanların da ilan edilmesi ile birlikte korunan alan miktarının yüzde 13.30’dan yüzde 14.95’e yükselmesi hedefleniyor. Korunan alanları arttırmak için hedeflenen yerler; Çanakkale-Balıkesir Kaz Dağları, Selçuk-Şirince, Bodrum Yarımadası, Sapanca Gölü, Adrasan, Kızılırmak Deltası, Cilo Buzul Dağları.   ÇEVRE KORUMA PROJELERİ  -Anıt Ağaçlar;  Anıt ağaçlarımızı tescilleyip koruma altına alınıyor. Ülkemizde toplam 10 bin 524 tescilli anıt ağacımız koruma altında.   -Mağaralar;  Özgün jeolojik oluşumları ve hassas biyolojik çeşitliliğe sahip mağaraları da tescil edip koruma altına alınıyor. Ülkemizde 304 adet Tabiat Varlığı Olarak Tescilli Mağara korumamız altında.     – Deniz kaplumbağaları  -Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan ettiğimiz Köyceğiz–Dalyan, Fethiye–Göcek, Patara, Belek ve Göksu Deltası’nda nesli tehdit altındaki deniz kaplumbağalarının popülasyonunu artırmak için çalışmalar yürütülüyor. – Geçen yıl koruma altına aldığımız yuvalarda 178 bin 66 yavru kaplumbağa denize kavuştu.  AĞAÇLANDIRMA SEFERBERLİĞİ    Türkiye’nin 2053 Net Sıfır Emisyon Hedefi doğrultusunda Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, son 2 yılda yürütülen 12 proje kapsamında Hazine’ye ait yaklaşık 700 hektarlık alanı ağaçlandırdı.   Bu sayede yılda yaklaşık 3 bin 400 tonluk karbon tutulumu sağlandı.   Ankara’da inşası devam eden “Ay Yıldız Müşterek Karargah Yerleşkesi” de ağaçlandırılıyor.TEHLİKELİ ATIKLARIN BERTARAF EDİLMESİ  Atıkların güvenli ve çevreye zarar vermeyecek şekilde taşınmasını sağlamak amacıyla hayata geçirilen Mobil Atık Takip Sistemi (MoTAT) Projesi ile 2016’dan bu yana yaklaşık 24 milyon 306 bin ton atığı 3 bin 598 nitelikli araçla, çevreye zarar vermeden bertaraf tesislerine taşındı. 2025 yılında ise 1 milyon 306 bin 721 ton tehlikeli atık nakledildi.    EGZOZ ELEKTRONİK DENETLEME SİSTEMİ (EGEDES)   EGEDES ile egzoz muayenesi yaptırmayan araçları trafikte akışı aksatmadan anında tespit ediliyor. -Geliştirilen Mobil Plaka Tanıma Sistemi (MPTS) cihazları 81 il müdürlüğü denetim araçlarında bulunuyor.   -ASELSAN ile ortak geliştirilen sistem ile 2024 yılında yapılan 1.798 denetimde muayene yaptırmayan araç sahiplerine 14.5 milyon TL ceza uygulandı.   NEFES 3B ORTAMDA HAVA KALİTESİ DEĞERLERİNİN TESPİTİ YAZILIMI  Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, yerli ve milli NEFES yazılımı ile şehirlerin dijital ikizleri üzerinden hava kalitesi değerlerinin tespit ediyor. Yazılım; 3 boyutlu bina modeli, kent atlası, topoğrafya, trafik yoğunluğu, kavşaklar, binaların yakıt tipi gibi çok sayıda etmeni birleştirerek stratejik hava kalitesi haritaları üretiyor. NEFES yazılımı tüm girdilerini anlık olarak algılama ve çıktı üretme yeteneğine sahip. Şehrin tamamına ait hava kalitesi değerleri metre hassasiyetinde üretilerek vatandaşların maruz kaldığı kirlilik seviyeleri hesaplanabiliyor.   ŞEHİRLERİN KARNESİ ÇIKARILIYOR  NEFES sistemi sahip olduğu geniş veri yelpazesi sayesinde şehir genelindeki hava kalitesi açısından sıcak noktaları tespit etme konusunda yüksek başarıya sahip. Bakanlığımızın temel yazılımlarından biri haline gelen NEFES verileri; mevcut hava kalitesi tespitinde, illerin temiz hava eylem planlarında yer alacak etkin eylemlerin senaryo analizlerinde, iklim değişikliğine uyum faaliyetleri kapsamında, mekânsal planlama çalışmalarında, kentsel dönüşüm faaliyetleri yer seçimi aşamasında kullanılabilecek.    GÜRÜLTÜ HARİTASI VE EYLEM PLANLARI     -2013 yılından itibaren şehirlerin gürültü haritaları hazırlandı. Şu ana kadar toplam 66 ilin gürültü haritaları hazırlandı.     -Bu haritalar ışığında 22 ilin gürültü eylem planları tamamlandı. 15 ilin gürültü haritaları ve stratejik gürültü eylem planlarının hazırlıkları sürüyor.    Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, 2013 yılından itibaren gürültü haritalarının hazırlatılması çalışmalarına hız verdi. Gürültü haritalarını esas alarak hazırlanan gürültü eylem planları ile gürültünün yoğun olduğu yerlerde önlem alınması, ayrıca imar planlarına esas teşkil ederek sessiz alanların korunması sağlanıyor. 66 İLİN GÜRÜLTÜ HARİTASI HAZIR Bakanlıkça yürütülen ulusal ve uluslararası projeler kapsamında şu ana kadar toplam 66 ilin gürültü haritaları hazırlandı. (Adana, Adıyaman, Balıkesir, Elazığ, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kayseri, Manisa, Mersin, Sakarya, Samsun, Sivas, Trabzon, Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Kocaeli, Afyonkarahisar, Amasya, Aydın, Batman, Bingöl, Çorum, Denizli, Edirne, Hatay, Karabük, Karaman, Kütahya, Mardin, Muğla, Ordu, Rize, Şanlıurfa, Tekirdağ, Tokat, Uşak, Van, Kars, Zonguldak, Düzce, Aksaray, Isparta, Ağrı, Yozgat, Çanakkale, Giresun, Osmaniye, Kırıkkale, Erzincan, Siirt, Kastamonu, Kırşehir, Şırnak, Nevşehir, Yalova, Niğde, Kırklareli, Antalya, Malatya, Konya, Diyarbakır, Bolu)   GÜRÜLTÜ EYLEM PLANLARI  Eylem planları kapsamında haritalarda belirtilen gürültü kaynakları, bu kaynaklardan ne kadar gürültü oluştuğu ve bu gürültüden kaç insanın etkilendiği belirlenmekte ve bu şekilde gürültü sorunları ve olumsuz gürültü etkileri gözle görülür hale getiriliyor. Böylece, gürültü azaltım önlemlerine nereden başlanacağı tespit edilebiliyor. Gürültü haritası sonuçları göz önünde bulundurularak öncelikli olarak sıcak noktalar belirleniyor ve bu sıcak noktalarda alınması öngörülen gürültü azaltım tedbirleri (gürültü bariyerleri de dâhil olmak üzere) için etkinlik, sosyal kabul edilebilirlik, politik öncelik, ekonomik uygulanabilirlik, fayda- maliyet analizi vb. kriterler göz önünde bulundurularak eylem planları hazırlanıyor.   22 İLİN GÜRÜLTÜ EYLEM PLANI TAMAMLANDI Gürültü eylem planları, bir yerel yönetimin genel planlama süreçlerinin bir parçasıdır ve örneğin çevre düzeni planları, bölge planları, trafik planlamaları ve temiz hava planları gibi başka şehir planlamalarını etkiler. Ayrıca halkın dinlenmesi açısından büyük bir değer taşıyan sessiz alanlar da öne çıkarılmakta, bu alanlar korunarak ve gerekli önlemler alınarak gürültü seviyesinin artmasına engel olunabilmektedir. Bu kapsamda; 22 ilin (Konya, Bursa, Mersin, Kayseri, Sivas, İstanbul, Kocaeli, Manisa, Antalya, Bolu, Balıkesir, Kahramanmaraş, Trabzon, Tekirdağ, Gaziantep, Eskişehir, Sakarya, Ankara, Denizli, Kütahya, Uşak ve İzmir) çevresel gürültü eylem planı tamamlandı. Çevresel Gürültü Mevzuatı gereğince, gürültü haritası olmayan diğer 15 ilin (Ardahan, Artvin, Bartın, Bayburt, Bilecik, Bitlis, Burdur, Çankırı, Gümüşhane, Hakkari, Iğdır, Kilis, Muş, Sinop, Tunceli) stratejik gürültü haritaları ve stratejik gürültü eylem planlarının hazırlanması da hükme bağlanmıştır. Ayrıca eylem planları; kapsamında yerel yönetimlerce talep edilen gürültü bariyeri yapımı işlerine Bakanlıkça teknik ve finansal açıdan destek veriliyor. ŞEHİRLERARASI BİSİKLET YOLLARI  Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, şehirlerarası bisiklet yolları kapsamında  “Bisiklet Yolu Master Planı” çerçevesinde Anadolu Koridoru için 1681 km bisiklet yolunu TOKİ desteğiyle tamamladı.   KENTİÇİ BİSİKLET YOLLARI  Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü yerel yönetimlerce yapılacak bisiklet yollarına da finansal destek sağlıyor. Ülkemiz genelinde millet bahçeleri de dahil olmak üzere 1956 km bisiklet yolu tamamlandı.   DEPREM BÖLGESİNDE YIKINTI ATIKLARIYLA GERİ KAZANIM     Kahramanmaraş ve Hatay’da asrın felaketinden kaynaklı yıkıntı atıklarının yönetimi için “Deprem Enkazının Çevreye Duyarlı Yönetimi ve Tehlikeli Atıkların Güvenli Bertarafı için Hibe Yardımı Projesi” hayata geçirildi.   Proje kapsamında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye temsilciliği aracılığı ile Japonya Hükümeti tarafından ülkemize sağlanan 4,8 milyon $ hibe ile 2 ildeki yıkıntı atıklarının işlenmesi için geri kazanım tesisi kuruldu. Mobil kırıcı üniteler temin edildi. Hatay’daki tesis 4 Şubat 2025’te açıldı. Kahramanmaraş’taki tesisin ise kurulumu tamamlandı, henüz resmi açılışı gerçekleştirilmedi.   Döngüsel ekonomi prensipleri ve kaynak yönetimi çerçevesinde; kurulan geri kazanım tesislerinden elde edilen malzemelerin, beton üretiminde yol, otopark, kaldırım, yürüyüş yolları, drenaj çalışmaları vb. dolgu malzemesi olmak kullanılması ve böylelikle doğal kaynak kullanımı ve karbon emisyonlarını azaltan, sektörün katma değerini-faydalarını artıran çalışmaların yürütülmesini ve Sıfır Atık Hareketi’nin kazanımlarını korumak hedefleniyor.