Alzheimer için umut: Lityum

Demans, dünya çapında çoğu Alzheimer hastası olan 55 milyondan fazla insanı etkiliyor. ABD’de Harvard ve Rush üniversitelerinden araştırmacılar tarafından yapılan çalışma, hafif bir element olan lityumun Alzheimer hastalığından koruyabileceğini ortaya koydu. Çalışmada lityum takviyesinin hafıza kaybını tersine çevirdiği belirlendi. Kemirgenler ve insanlar üzerinde yapılan çalışmalar, lityum metalinin düşük seviyelerde olmasının bilişsel gerilemeye katkıda bulunduğunu gösterdi.

Beyni gençleştiriyor

İngiliz bilim dergisi Nature’de yayımlanan araştırmada, beynin doğal lityum depolarını yenilemenin Alzheimer hastalığına karşı koruma sağlayabildiği ve hatta hastalığın seyrini tersine çevirebildiği bildirildi. Makalede şöyle denildi: “Analizlere göre, beyindeki lityum konsantrasyonları azaldığında, hafıza kaybı gelişme eğilimi gösteriyor; tıpkı Alzheimer’ın amiloid plaklar ve tau düğümleri adı verilen nörolojik belirtileri gibi. Lityum takviyesinin bu nörolojik kayıpları geri aldığına ve hafıza kaybını azaltarak beyni daha genç ve sağlıklı bir duruma döndürdüğüne dair kanıtlar bulundu.”

Normal bir insan beyninden alınan bir kesit (solda, renklendirilmiş), Alzheimer hastası olan bir kişinin beyninden alınan bir kesitle tezat oluşturuyor.

Durdurabilen bir tedavi henüz yok

Çalışmanın ortak yazarı olan Harvard Tıp Fakültesi’nden genetik uzmanı Bruce Yankner, “Piyasadaki amiloid karşıtı tedaviler bilişsel gerilemeyi yavaşlatıyor, ancak durdurmuyor. İşlevi geri kazandırmıyor. Alzheimer’e karşı bir penisilini henüz bulamadık” dedi. Avustralya Melbourne Üniversitesi’nden nöroloji uzmanı Ashley Bush da lityum araştırmasının çığır açıcı olduğunu söyledi. Bush, “Alzheimer için bazı ilaçlara daha yeni sahip olduk. Ancak bunlar sadece amiloid plakları hedef aldığından sadece bilişsel gerilemeyi yavaşlatıyor” diye konuştu. Lityum ile ilgili klinik deneyler devam ediyor. Tam sonuca ulaşıldığında insanlık için büyük bir müjde olacak.

Ruh sağlığı için kullanılmıştı

19’uncu yüzyılda ve 20’nci yüzyılın başlarında lityum, ruh halini değiştiren bir sağlık toniği olarak lanse edilmiş, hatta reçetelerde uyarıcı olarak yer almıştı. 1970’lerde bipolar bozukluk için altın standart tedavi olarak yeniden ortaya çıkmıştı. Bilim insanları kısa süre sonra bipolar bozukluğu olan kişilerde beyin yaşlanmasının, lityum kullananlarda kullanmayanlara göre daha yavaş olduğunu fark ettiler. Bu arada, epidemiyolojik çalışmalar, su kaynaklarında eser miktarda lityum bulunan bölgelerde bunama oranlarının nispeten düşük olduğunu ortaya koydu. Ancak lityumun bilişsel gerileme üzerindeki etkilerini test eden klinik deneylerin bugüne kadar karışık sonuçlar vermesi engelleyici oldu. Yeni çalışma ise Alzheimer’dan korunmak için umut ışığı yaktı.